معمولاً اکثر ما بیماری پارکینسون را فقط با لرزش دست در دوران پیری می‌شناسیم. اما نمی‌توان گفت که پارکینسون فقط همین است و انواع پارکینسون وجود دارد.
بیماری پارکینسون نوعی بیماری در سیستم اعصاب مرکزی است که پیش رونده بوده و به مرور زمان بدتر می‌شود. تصور می‌شود این بیماری 1 درصد از افراد بالای 65 سال تأثیر بگذارد.
انواع پارکینسون وجود دارد که باعث ایجاد مشکل در حرکت می‌شوند. پارکینسون بر اثر مرگ سلول‌های قسمتی از مغز به نام ماده سیاه ایجاد می‌شود. وقتی که این سلول‌ها می‌میرند، سطح انتقال دهنده عصبی دوپامین در مغز فرد کاهش می‌یابد.
کاهش این ماده باعث علائمی مانند لرزش، مشکل در راه رفتن، اختلال در تعادل و سفت شدن عضلات می‌شود. این علائم در مجموع به عنوان پارکینسونیسم شناخته می‌شوند که انواع مختلفی دارد و یکی از آنها پارکینسون است.
بیماری پارکینسون به حدود 85 درصد از موارد پارکینسونیسم نسبت داده می‌شود. 15 درصد دیگر موارد هم به یکی از چندین بیماری به نام پارکینسونیسم غیر معمول نسبت داده می‌شود.
در مطلب قبل درباره اینکه پارکینسون چیست؟ صحبت کردیم، در ادامه این مطلب برای آشنایی بیشتر با این بیماری و اینکه ببینیم انواع پارکینسون چیست؟ با کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر همراه باشید.
انواع پارکینسون
بیماری پارکینسون یکی از انواع بیماری پارکینسونیسم (Parkinsonism) است. پارکینسونیسم اصطلاحی است که برای توصیف مجموعه‌ای از نشانه‌ها و علائم بیماری پارکینسون به کار می‌رود. این عوامل عبارت‌اند از:
- لرزش اندام
- سخت شدن اندام
- کُند شدن حرکت (برادی کینزیا)
- عدم تعادل (ناپایداری وضعیتی)
در واقع علت این بیماری از بین رفتن سلول‌ها در بخشی از مغز است که انتقال دهنده عصبی دوپامین را تولید می‌کند. بیماری پارکینسون و انواع مختلف پارکینسونیسم به شیوه‌های مختلفی پیشرفت می‌کنند.
برخی ممکن است سریع‌تر از بیماری پارکینسون پیشرفت کنند و موارد دیگری مانند پارکینسون ثانویه، ممکن است برگشت‌پذیر باشند.
همچنین هر کدام از انواع پارکینسون به روش‌های درمانی متفاوت پاسخ می‌دهند. به عنوان مثال، کسی که به نوعی از پارکینسونیسم مبتلا است ممکن است به داروی لوودوپا که معمولاً برای بیماری پارکینسون استفاده می‌شود، پاسخ ندهد.
تشخیص فرق بین انواع پارکینسونیسم کار سختی است. در ادامه برخی از دسته‌های مشخص شده از پارکینسونیسم با علائم و درمان‌های معمول آنها را مرور می‌کنیم.
1- پارکینسون ایدیوپاتیک
پارکینسون ایدیوپاتیک نوعی از بیماری است که علت آن ناشناخته است. در واقع منظور از کلمه پارکینسون در اکثر مواقع ابتلا به این نوع پارکینسون است. چرا که درصد زیادی از مبتلایان، از این نوع پارکینسون رنج می‌برند و شایع‌ترین علت پارکینسونیسم است.
بارزترین علائم پارکینسون ایدیوپاتیک را می‌توان لرزش، کندی در حرکت و سفتی عضلات دانست. پارکینسون ایدیوپاتیک، معمولاً در سنین 55 تا 65 شروع شده و به ندرت قبل از 50 سالگی رخ می‌دهد؛ علائم اصلی بیماری پارکینسون عبارت‌اند از:
- لرزش
- سفتی عضلات
- مشکل در تعادل
- مشکل در راه رفتن
- حرکات آهسته (برادی کینزی)
2- انواع پارکینسون و پارکینسونیسم عروقی
کسانی که در خون‌رسانی به مغز مشکل دارند یا قبلاً سکته مغزی خفیف را تجربه کرده‌اند، بیشتر از بقیه به این نوع از پارکینسونیسم مبتلا می‌شوند. پارکینسونیسم عروقی را با نام پارکینسونیسم شریان اسکلروتیک نیز می‌شناسند.
شایع‌ترین علائم آن شامل: مشکلات خواب، تغییر خلق و خو، مشکل در حرکت و مشکلات حافظه (زوال عقل) است.
3- پارکینسونیسم ناشی از دارو
مصرف برخی از داروها ممکن است روی تولید و عملکرد دوپامین اثر گذاشته و پارکینسونیسم را به وجود آورند. مصرف داروهای نورولپتیک (تجویز شده برای درمان اختلالات روان‌پریشی و اسکیزوفرنی) بزرگ‌ترین دلیل برای ابتلا به پارکینسونیسم ناشی از داروست.
علائم در این نوع از پارکینسونیسم در اکثر موارد ثابت بوده و تمایلی به پیشرفت ندارند؛ لذا به ندرت شدیدتر می‌شوند. ضمناً نشانه‌های آن با قطع دارو در طی چند هفته یا چند ماه از بین می‌روند. ویزیت روانپزشک در منزل به شما در این رابطه بهتر کمک می‌کند.
4- آتروفی سیستم چندگانه (MSA)
از انواع دیگر پارکینسونیسم است که با عنوان ”اختلال عصبی پیش‌رونده نادر” نیز شناخته می‌شود. آن را به اختصار MSA می‌نامند و با علائمی همچون:
عدم تعادل، کندی حرکت، لرزش، سفت شدن ماهیچه‌ها، آتاکسی (ناهماهنگی حرکات عضلات) و نوروپاتی اتونومیک (اختلال در عملکرد غیر ارادی اعضا) همراه است.
5- فلج فوق هسته‌ای پیش‌رونده (PSP)
این نوع از انواع پارکینسون در اثر رسوب پروتئینی به نام تاو در سلول‌های مغزی ایجاد می‌شود. وقوع این نوع از پارکینسونیسم در مردان و زنان یکسان بوده و بعد از 60 سالگی اتفاق می‌افتند علائم بارز آن شامل:
زمین خوردن از پشت، مشکل در راه رفتن و حفظ تعادل، احساس چسبیده شدن پا به زمین، مشکل در بلع، تغییر حالت چهره (خیره شدن، ابروان بالا رفته، پیشانی پُرچین)، افسردگی، زوال عقل و… است.
6- هیدروسفالی فشار طبیعی
تجمع غیر طبیعی مایع مغزی _ نخاعی در خلل و فرج مغز را هیدروسفالی فشار نرمال (NHP) می‌گویند که علائم بیماری پارکینسون را در افراد مسن ایجاد می‌کند.
انواع پارکینسون چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ابتدا ببینیم چرا تشخیص بین انواع پارکینسونیسم آسان نیست؟ چندین دلیل برای این موضوع بیان شده است:
اولاً، شروع علائم به تدریج و آرام است. یعنی امکان دارد زمانی توسط پزشک ، قابل تشخیص باشند که بیماری در مراحل پیشرفته باشد.
دوما، علائم در همه پارکینسونیسم‌ها بسیار مشابه می‌باشد.
سوما، افراد مختلف ، علائم مختلف از خود نشان می‌دهند.
یک پزشک آموزش دیده در شرایط عصبی، پارکینسون را بر اساس علائم، سابقه پزشکی و نتایج یک آزمایش فیزیکی و عصبی تشخیص می‌دهد.
بدون تست واحد می‌توان بیماری پارکینسون را تشخیص داد، اما آزمایشات ممکن است بتواند سایر علل پارکینسونیسم را رد کند. این تست‌ها عبارت‌اند از:
آزمایش خون. آزمایش‌های خون نمی‌توانند به طور مستقیم بیماری پارکینسون را شناسایی کنند. اما ممکن است به پزشک شما کمک کنند تا سایر علل پارکینسونیسم مانند آتروفی سیستم متعدد یا دژنراسیون کورتیکوبازال را شناسایی کند.
آزمایش ژنتیک. در صورت داشتن سابقه خانوادگی پارکینسونیسم، آزمایش ژنتیک ممکن است به پزشک کمک کند تا علت اصلی پارکینسونیسم شما را شناسایی کند.
DaTscan. یک تکنیک تخیلی است که به پزشک اجازه می‌دهد میزان دوپامین در مغز شما را ببیند. اگر اسکن مقدار غیرطبیعی کمی پیدا کند، می‌تواند به تأیید تشخیص پارکینسون توسط پزشک شما کمک کند.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). MRI به طور بالقوه می‌تواند تومور مغزی، هیدروسفالی فشار طبیعی یا پارکینسونیسم عروقی را شناسایی کند.
