منطقه گردن، محل عبور 8 جفت از 31 جفت اعصاب نخاعی است که مسئولیت حیاتی را در بدن انسان را برعهده دارند، این اعصاب نخاعی که اعصاب نخاعی گردنی نامیده می‌شوند و مانند رشته‌های نازکی هستند که از نخاع در ناحیه گردن منشأ میگیرند و به عضلات، غدد و پوست سر، گردن، شانه‌ها، بازوها امتداد پیدا می‌کنند.
هر کدام از این 8 جفت عصب، وظایف خاص و منحصر به فردی را بر عهده دارند. برخی از آنها حس لامسه، دما و درد را از نواحی مختلف سر، گردن، شانه ها، بازوها و دست ها به مغز منتقل می کنند. برخی دیگر از این نواحی را کنترل کرده و به آنها فرمان حرکت می‌دهند.
آسیب به هر کدام از اعصاب نخاعی گردنی می‌تواند باعث اختلال در عملکردهای مربوط به آن عصب شود. این نوع آسیب‌ها ممکن است منجر به عوارضی همچون ضعف عضلانی، فلج، بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن و درد، و مشکلات دیگر گردد.
در این مطلب از کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر درباره اعصاب نخاعی عملکرد، ساختار و آسیب‌های آن می‌پردازیم پس تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
اعصاب نخاعی گردنی چیست؟
اعصاب نخاعی گردنی عضوی از سیستم عصبی مرکزی هستند که درون ستون مهره‌ها از گردن تا کمر امتداد دارندهمچنین این اعصاب از طریق ریشه‌های حسی و حرکتی با مغز و بدن ارتباط دارند.
اعصاب نخاعی دارای 31 قطعه است که هر قطعه از یک جفت نورون حسی و یک جفت نورون حرکتی تشکیل شده است.
این ریشه‌های عصبی به هم متصل هستند و جفت‌های عصبی نخاعی را تشکیل می‌دهند. ریشه‌های پشتی نخاع اطلاعات حسی را از پوست، ماهیچه‌ها و ارگان‌های احشایی و داخلی، به مغز مخابره می‌کنند.
ریشه‌های شکمی متشکل از رشته‌های وابران نورون‌های حرکتی هستند که سلول‌های بدنی آنها در شاخه‌های خاکستری شکمی نخاعی وجود دارند.
این اعصاب با سه لایه بافت یا غشا به نام مننژ یا شامه به نام کانال نخاعی محافظت می‌شوند. تنگی کانال نخاعی ممکن است عصب‌های نخاعی را تحت فشار قرار دهد که در این شرایط علائمی مانند درد، بی حسی یا ضعف را به وجود می‌آورد.
اعصاب نخاعی گردنی از سطح گردن (C1 تا C8) خارج می‌شوند و وظیفه انتقال اطلاعات حسی و حرکتی بین مغز و بخش‌های بدنی که تحت کنترل این بخش از نخاع قرار دارند را بر عهده دارند.
عملکرد اعصاب نخاعی به چه صورت است؟
عملکرد اصلی اعصاب نخاعی گردنی را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:
- انتقال حس:
- حس لامسه: اعصاب نخاعی گردنی مربوط به لمس اشیا، بافت‌ها و محیط‌های اطراف را از طریق گیرنده حسی در پوست به مغز منتقل می‌کند.
- حس دما: این اعصاب همچنین اطلاعات مربوط به گرما و سرما را از طریق گیرنده‌های حسی در پوست به مغز منتقل می‌کند.
- حس درد: اعصاب نخاعی مسئول انتقال پیام‌های درد از نواحی مختلف سر، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها به مغز هستند.
- کنترل حرکت:
- دستگاه: اعصاب نخاعی گردنی‌های عصبی را از مغز به سر، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها ارسال می‌کنند و این افراد را برای انجام کنترل‌های مختلف می‌کنند.
- غدد: این اعصاب همچنین غدد تعریق و امتحان در این نواحی را کنترل می‌کنند و به تنظیم آنها کمک می‌کنند.
مسیر عملکرد اعصاب نخاعی گردنی:
- اطلاعات حسی:اطلاعات حسی از طریق گیرنده‌های حسی در پوست، همراه و مفاصل جمع آوری می‌شوند.
- انتقال به نخاع:این اطلاعات از طریق رشته‌های عصبی به سمت نخاع حرکت می‌کنند.
- سیناپس:اطلاعات حسی در نخاع به نورون‌های حسی منتقل می‌شوند و در آنجا با نورون‌های حرکتی سیناپس (اتصال) ایجاد می‌کنند.
- ارسال فرمان‌های حرکتی:مغز سیگنال‌های حرکتی را به نورون‌های حرکت در نخاع ارسال می‌کند.
- اطلاعات حرکتی:نورون‌های حرکتی اطلاعات را، نورهای عصبی حرکتی ارسال می‌کنند و برای انواع حرکت ها آسان تر می کند.
- نقش مخچه در هماهنگی حرکات:
- مخچه در هماهنگی حرکات و نقش حیاتی دارد.
- اطلاعات حسی از طریق مخچه عبور می‌کنند و با سیگنال‌های حرکتی از مغز ادغام می‌شوند.
- مخچه با تنظیم‌های حرکتی، کمک می‌کند تا حرکات را به طور هماهنگ و روان انجام دهند.
آسیب به اعصاب نخاعی گردنی می‌تواند باعث ایجاد اختلال در عملکردهای موجود شود، از جمله:
- ضعف عضلانی
- فلج
- بی‌حسی
- درد
- سوزن سوزن شدن
- مشکلات
تشخیص و درمان متخصصان اعصاب نخاعی گردنی به درمان پزشکان مانند پزشکان متخصص مغز و اعصاب، فیزیوتراپیست‌ها و جراحان مغز و اعصاب است.
ساختار اعصاب گردنی چیست؟
اعصاب نخاعی گردنی 8 جفت از 31 جفت عصب نخاعی هستند که از طناب نخاعی در ناحیه گردن منشأ میگیرند و وظایف حیاتی متعددی را در بدن انسان بر عهده دارند.
درک ساختار پیچیده این اعصاب، کلید فهم عملکرد و اختلالات آنها است. در این مطلب از کلینیک تخصصی روز مهر ، به بررسی دقیق ساختار اعصاب نخاعی گردنی می‌پردازیم:
1. ریشه های عصبی:
هر عصب نخاعی از دو ریشه تشکیل شده است:
- ریشه پشتی: این ریشه حاوی الیاف حسی است که اطلاعات را از دریافت‌های حسی در پوست، مراقبت و مفاصل به نخاع منتقل می‌کنند.
- ریشه شکمی: این منبع حاوی الیاف حرکتی است که نورهای عصبی را از مغز به سایر اعضای بدن منتقل می‌کنند و آنها را برای انجام حرکات مختلف آماده می‌کنند.
2. گانگلیون نخاعی:
- گانگلیون نخاعی، مجموعه کوچکی از سلول‌های عصبی است که در پشت هر عصب نخاعی قرار دارد.
- سلول‌های عصبی موجود در گانگلیون، به عنوان «سلول‌های دو قطبی» شناخته می‌شوند، زیرا یک دندری (محور دریافت کننده عصبی) از آنها به گیرنده‌های حسی و یک آکسون (محور عصبی ارسال‌کننده) می‌شوند.
3. شاخه های عصبی:
پس از خروج از نخاع، هر عصب نخاعی گردنی به دو شاخه اصلی تقسیم می‌شود:
- شاخه پشتی: این شاخه حاوی الیاف حسی است که به پشت، غدد و پوست سر، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها امتداد می‌یابد.
- شاخه شکمی: این شاخه حاوی الیاف حرکتی است که به جلوی سر، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها امتداد می‌یابد.
هر کدام از شاخه‌های اصلی، به شاخه‌های فرعی متعددی تقسیم می‌شوند که به آنها، غدد و پوست نواحی خاص‌تری عصب‌دهی می‌دهند.
4. شبکه های عصبی:
- در برخی از نواحی، شاخه‌های اعصاب نخاعی به هم می‌پیوندند و شبکه‌های عصبی را تشکیل می‌دهند.
- این شبکه‌ها، عصب‌دهی پیچیده‌تری را به پوست و نواحی مختلف ارسال می‌کنند.
5. ارتباط با سیستم عصبی خودمختار:
- برخی از اعصاب نخاعی گردنی با سیستم عصبی خودمختار ارتباط دارند.
- سیستم عصبی خودمختار، مسئول تنظیم عملکردهای غیرارادی بدن مانند ضربان قلب، فشار خون، تعریق و غذا است.
نقش غلاف میلین:
- غلاف میلین، لایه‌ای از سلول‌های درمان است که به دور آکسون برخی از الیاف عصبی می‌پیچد.
- این غلاف به عنوان عایق عمل می‌کند و به انتقال سیگنال‌های عصبی کمک می‌کند.
شناخت ساختار:
- آشنایی با ساختار پیچیده اعصاب نخاعی گردنی، برای درک عملکرد دقیق آنها و چگونگی ایجاد آسیب در اثر آسیب به این اعصاب ضروری است.
- این دانش، به متخصصان پزشکی در تشخیص و درمان اعصاب نخاعی گردنی کمک می‌کند.
انواع اعصاب گردنی چیست؟
در این مقاله به معرفی انواع اعصاب گردنی و شرح وظایف هر کدام می‌پردازیم.
- عصب هیپوگلوسال (C12):
- وظایف: مسئول حرکت زبان که برای بلع غذا، صحبت کردن و مزه کردن نیاز است.
- علائم آسیب: لکنت زبان، مشکل در بلع، افتادگی زبان
- عصب اکسسوری (C11):
- وظایف: کنترل‌کننده‌ای که سر را به سمت عقب و شانه‌ها را به سمت پایین حرکت می‌کند.
- علائم آسیب: ضعف در چرخش سر، افتادگی شانه، مشکل در بالا بردن شانه
- عصب فرنیک (C3-C5):
- وظایف: عصب‌دهی دیافراگم که نقش حیاتی در آن دارند.
- علائم آسیب: تنگ، سریع و کم عمقی، زودرس
- عصب سیاهرگی تحت ترقوه‌ای (C3-C4):
- وظایف: کنترل گردن و شانه، به ویژه عضله ذوزنقه‌ای که برای شانه‌های مختلف نیاز دارد.
- علائم آسیب: درد و ضعف در گردن و شانه، مشکل در بالا بردن بازو
- عصب فوق کتفی (C4):
- وظایف: عصب‌دهی قسمت فوقانی شانه، مانند عضله فوق کتفی که برای حرکات چرخشی شانه لازم است.
- علائم آسیب: درد و ضعف در قسمت فوقانی شانه، مشکل در چرخش شانه
- عصب زیر کتفی (C5):
- وظایف: عصب دهی قسمت تحتانی شانه، مانند عضله زیر کتفی که برای حرکات کششی شانه لازم است.
- علائم آسیب: درد و ضعف در قسمت تحتانی شانه، مشکل در حرکات کششی شانه
- عصب بازویی (C5-C6):
- وظایف: کنترل قسمت جلویی بازو، مانند عضله دو سر بازویی که برای خم کردن آرنج لازم است.
- علائم آسیب: درد و ضعف در قسمت جلویی بازو، مشکل در خم کردن آرنج
- عصب زند اعصابی (C8-T1):
- وظایف: کنترل قسمت پشتی بازو و دست، مانند عضله سه سر بازویی که برای صاف کردن آرنج و خم کننده انگشتان و مچ دست نیاز است.
- علائم آسیب: درد و ضعف در قسمت پشتی بازو و دست، مشکل در رفع آرنج، خم کردن انگشتان و مچ دست
انواع اختلالات رایج اعصاب نخاع گردنی چیست؟
آسیب به هر کدام از این اعصاب می‌تواند منجر به اختلالات شود که بر حس، حرکت، عملکرد و غدد و حتی در نواحی مختلف سر، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها تأثیرگذار می‌شوند.
در این مقاله، به بررسی انواع اختلالات رایج اعصاب نخاعی گردنی و علائم آنها می‌پردازیم:
- فتق دیسک گردنی:
- شایع‌ترین اختلال: بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای در ناحیه گردن که به ریشه‌های فشار عصبی وارد می‌کند.
- علائم: درد، بی‌حسی، سوزن‌سوزن‌شدن، ضعف عضلانی در منطقه، مشکل در حرکت سر، گردن، شانه، بازو یا دست.
- آرتروز گردن:
- آسیب و تخریب مفاصل گردن: باعث فشار بر اعصاب نخاعی می‌شود.
- علائم: درد، سفتی، حرکت در ناحیه گردن، سردرد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، ضعف عضلانی در منطقه.
- کانال تنگی نخاعی گردنی:
- تنگ شدن فضای اطراف نخاع: باعث فشار بر اعصاب نخاعی می‌شود.
- علائم: درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، ضعف عضلانی در منطقه، مشکل در راه رفتن و بین رفتن.
- آسیب های تروماتیک:
- ضربه به سر، گردن یا شانه‌ها: می‌توان به اعصاب نخاعی گردنی آسیب دید.
- علائم: بسته به شدت آسیب، می‌تواند شامل درد، بی‌حسی، فلج، ضعف عضلانی، مشکلات و محدودیت‌ها باشد.
- بیماری های عصبی:
- بیماری‌هایی اسکلروز جانبی آمیوفتریک(ALS) ، ام‌اس و میاستنی گراویس: می‌توانند به اعصاب نخاعی گردنی و سایر اعصاب بدن آسیب برسانند.
- علائم: بسته به نوع بیماری، می‌تواند باعث ضعف عضلانی، مشکلات، مشکلات، مشکلات، مشکلات و بلع باشد.
- ابتلا‌ها:
- آسیب‌هایی مانند مننژیت و آبسه اپیدورال: می‌توان به غشاها و بافت‌های اطراف نخاع آسیب و بر اعصاب نخاعی گردنی آسیب برسانند.
- علائم: تب، سردرد، سفتی گردن، درد، بی‌حساب، فلج و سایر مشکلات.
- 7. تومورها:
- تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در نخاع یا ستون فقرات: می‌توانند به اعصاب نخاعی فشاری وارد کنند.
- علائم: بسته به محل و اندازه تومور، می‌تواند شامل درد، بی‌حسی، فلج، ضعف عضلانی، مشکلات و ویژگی‌ها باشد.
تشخیص و درمان:
تشخیص و درمان به موقع اختلالات اعصاب نخاعی گردنی توسط متخصصان پزشکی مانند متخصصان مغز و اعصاب، فیزیوتراپیست‌ها و جراحان مغز و اعصاب، می‌تواند به حفظ عملکرد و سلامتی این اعصاب کمک کند.
علائمی مانند درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، ضعف عضلانی، مشکل در حرکت سر، گردن، شانه، بازو یا دست، سردرد، سفتی، محدودیت حرکت، مشکل در راه رفتن، تب، لرزش، مشکلات تکلم و بلع، تنگی. نفس و سایر هشدار دهنده، نیاز به بررسی و معاینه توسط پزشک دارند.
درک عمیق‌تر از انواع اختلالات رایج اعصاب نخاعی گردنی و علائم آنها، به ما در این مشکلات و تشخیص زودهنگام آنها برای دریافت درمان مناسب کمک می‌کند.
سؤالات متداول
1. اعصاب نخاعی گردنی چه وظایفی دارند؟
اعصاب نخاعی گردنی وظایف حیاتی را در بدن انسان بر عهده دارند، از جمله:
- انتقال حس: لامسه، دما و درد از سر، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها را به مغز منتقل می‌کنند.
- کنترل حرکت: حرکت سر، گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها را برای انجام کنترل‌های مختلف می‌کنند.
- تنظیم عملکرد غدد: غدد تعریق و اجرا در این نواحی را کنترل می‌کنند.
2. چه تعداد عصب نخاعی گردنی وجود دارد؟
8 جفت عصب نخاعی وجود دارد که از طناب نخاعی در ناحیه گردن منشأ میگیرند. هر کدام از این جفت‌ها با نام و شماره مخصوص خود می‌شوند (C1 تا C8) و وظایف خاص و منحصر به فرد را در بدن ایفا می‌کنند.
3.علائم آسیب به اعصاب نخاعی گردنی چیست؟
علائم آسیب به اعصاب نخاعی گردنی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد: در سر، گردن، شانه‌ها، بازوها یا دست‌ها
- بی‌حسی: در سر، گردن، شانه‌ها، بازوها یا دست‌ها
- سوزن سوزن شدن: در سر، گردن، شانه ها، بازوها یا دست ها
- ضعف عدلانی: در سر، گردن، شانه ها، بازوها یا دست ها
- مشکل در حرکت: سر، گردن، شانه ها، بازوها یا دست ها
- سرگیجه
- مشکل در مقایسه
- مشکل در بلع
- مشکل در دید
4. چه عواملی می‌توانند به اعصاب نخاعی آسیبی برسانند؟
عوامل متعددی می‌توانند به اعصاب نخاعی گردنی آسیب برسانند، از جمله:
- فتق دیسک گردنی: بیرون زدگی دیسک بین مهره‌ای در ناحیه گردن که به ریشه‌های فشار عصبی وارد می‌کند.
- آرتروز گردن: آسیب و تخریب مفاصل که باعث فشار بر اعصاب نخاعی می‌شود.
- تنگی کانال نخاعی گردنی: تنگ شدن فضای اطراف نخاع که باعث فشار بر اعصاب نخاعی می‌شود.
- آسیب‌های تروماتیک: ضربه به سر، گردن یا شانه ها
- بیماری‌های عصبی: مانند ALS، ام اس و میاستنی گراویس
- عفونت‌ها: مانند مننژیت و آبسه اپیدورال
- تومورها: تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم در نخاع یا ستون فقرات
5. آسیب به اعصاب نخاعی گردنی چگونه درمان می شود؟
درمان آسیب به اعصاب نخاعی گردنی به نوع آسیب، سن و سایر بیماری های دیگر بستگی دارد از جمله:
- انواع دارو: برای آرام کردن درد، و گرفتگی‌های عضلانی
- فیزیوتراپی: برای تقویت، بهبود حرکت و کاهش درد
- تزریق: تزریق کورتیکواستروئید یا داروهای بی‌حس کننده برای کاهش و درد
- جراحی: در موارد شدید که سایر روش‌های درمانی درمان‌ها
7. چه کارهایی برای جلوگیری از آسیب دیدن اعصاب نخاعی می‌توان انجام داد؟
نابودی که می‌توان از آسیب به اعصاب نخاعی گردنی انجام داد عبارتند از:
- حفظ بدنی مناسب: هنگام نشستن، وضعیت ایستادن و راه رفتن
- انجام حرکات ورزشی منظم: برای تقویت گردن و شانه
- اجتناب از حرکاتی یا شدید گردن: که می‌تواند به اعصاب آسیب آسیب برساند
- استفاده از تجهیزات مناسب: هنگام کار یا انجام فعالیت های ورزشی
- مدیریت استرس: می‌تواند باعث تشدید علائم در افراد مبتلا به آسیب‌های عصبی شود
سخن پایانی
اعصاب نخاعی گردنی، بخشی اساسی از سیستم عصبی ما هستند که اطلاعات حسی و حرکتی را بین مغز و بخش‌های مختلف بدن انتقال می‌دهند.
این اعصاب از ستون فقرات گردنی خارج شده و نقش حیاتی در کنترل حرکت‌ها و احساسات ما دارند. حفظ سلامت اعصاب نخاعی گردنی اهمیت بسیاری دارد، زیرا هر گونه آسیب به آنها می‌تواند منجر به مشکلات جدی حرکتی و حسی شود. از این رو، مراقبت و حفاظت از اعصاب نخاعی گردنی از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتوانیم از عملکرد بهینه و سالم بدن خود لذت ببریم.
