کودکان به طور ذاتی موجوداتی وابسته هستند و تمایل به ایجاد پیوندهای عمیق با مراقبان خود، به ویژه والدین، دارند، این پیوندها برای رشد عاطفی و اجتماعی آنها ضروری است با این حال، گاهی اوقات این وابستگی‌ها می‌توانند فراتر از حد معمول رفته و به اختلال اضطراب جدایی در کودکان (SAD) تبدیل شوند.
SAD یک مشکل سلامت روان است که در آن کودکان ترس شدید و غیر قابل توجیهی از جدایی از افراد مورد علاقه خود، به خصوص والدین، دارند.
این ترس می‌تواند منجر به طیف وسیعی از علائم رفتاری، عاطفی و جسمی شود که می‌تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره کودک تأثیر بگذارد.
اگرچه تجربه اضطراب جدایی تا حدودی در دوران کودکی شایع است، اما SAD تفاوت قابل‌توجهی با این اضطراب‌های طبیعی دارد.
در این مطلب از کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر، به بررسی عمیق‌تر این اختلال، از جمله علائم، علل، تشخیص و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.
اختلال اضطراب جدایی در کودکان (SAD) چیست؟
اختلال اضطراب جدایی (SAD) یک مشکل سلامت روان است که در آن کودکان ترس شدید و غیر قابل توجیهی از جدایی از افراد مورد علاقه خود، به خصوص والدین، دارند. این ترس می‌تواند منجر به طیف وسیعی از علائم رفتاری، عاطفی و جسمی شود که می‌تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره کودک تأثیر بگذارد.
به طور معمول، اختلال اضطراب جدایی می‌تواند فعالیت‌های طبیعی کودکان و نوجوانان را به هم بزند و علت انزوا و مشکلات در ارتباط برقراری با دوستان آنها باشد.
همچنین، اضطراب جدایی می‌تواند از یادگیری مهارت‌های جدید و شرکت در فعالیت‌های سرگرم‌کننده جلوگیری کند.
بسیاری از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی به نظر می‌رسند که افسرده، انزواگرایی و بی تفاوت هستند.
تفاوت بین اضطراب جدایی طبیعی و اختلال اضطراب جدایی در کودکان
اضطراب جدایی یک احساس ترس و ناراحتی طبیعی در کودکان است که زمانی رخ می‌دهد که از افراد مورد علاقه خود، به خصوص والدین، جدا می‌شوند. این امر بخشی از رشد عادی است و معمولاً با افزایش سن و استقلال کودک از بین می‌رود.
اختلال اضطراب جدایی (SAD) نوعی مشکل سلامت روان است که در آن کودکان ترس شدید و غیر قابل توجیهی از جدایی از افراد مورد علاقه خود دارند.
این ترس می‌تواند منجر به طیف وسیعی از علائم رفتاری، عاطفی و جسمی شود که می‌تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره کودک تأثیر بگذارد.
چگونه می‌توان اضطراب جدایی طبیعی را از اختلال اضطراب جدایی در کودکان تشخیص داد؟
شدت و مدت ترس:
- اضطراب جدایی طبیعی: معمولاً خفیف و موقتی است. کودک ممکن است هنگام جدایی از افراد مورد علاقه خود گریه کند یا به آنها بچسبد، اما این علائم معمولاً کوتاه‌مدت هستند و با گذر زمان و با اطمینان کودک از بازگشت مجدد افراد مورد علاقه‌اش، از بین می‌روند.
- SAD: ترس شدید و مداوم است. کودکان مبتلا به SAD ممکن است در هنگام جدایی از افراد مورد علاقه خود دچار وحشت یا پریشانی شدید شوند و ممکن است علائم جسمی مانند درد معده، حالت تهوع یا سرگیجه را تجربه کنند.
تأثیر بر عملکرد:
- اضطراب جدایی طبیعی: معمولاً تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره کودک ندارد. کودک ممکن است در هنگام جدایی از افراد مورد علاقه خود کمی ناراحت شود، اما این امر مانع از انجام فعالیت‌های عادی او نمی‌شود.
- اختلال اضطراب جدایی در کودکان: می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره کودک داشته باشد. کودکان مبتلا به SAD ممکن است از رفتن به مدرسه یا مکان‌های دیگر بدون همراهی افراد مورد علاقه خود امتناع کنند و ممکن است در عملکرد تحصیلی یا روابط اجتماعی خود دچار مشکل شوند.
سن:
- اضطراب جدایی طبیعی: معمولاً در حدود 8 تا 18 ماهگی شروع می‌شود و تا 3 سالگی به تدریج از بین می‌رود.
- اختلال اضطراب جدایی در کودکان : می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در کودکان بین 7 تا 12 سالگی شایع است.
عوامل دیگر:
- اضطراب جدایی طبیعی: معمولاً با رویداد خاصی مانند شروع مهد کودک ارتباطی ندارد.
- اختلال اضطراب جدایی در کودکان : ممکن است با رویداد خاصی مانند جدایی والدین، مرگ یکی از عزیزان یا تجربه آسیب‌زا مرتبط باشد.
اگر نگران هستید که فرزندتان ممکن است SAD داشته باشد، ضروری است که که با یک روان‌پزشک صحبت کنید زیرا تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کودک شما کمک کند.
علائم و نشانه‌های اختلال اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
علائم رفتاری اختلال اضطراب جدایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گریه، التماس یا خشم هنگام جدایی
- دنبال کردن بیش از حد افراد مورد علاقه
- ترس از تنها ماندن
- مشکل در خوابیدن
- کابوس‌های شبانه
- امتناع از رفتن به مدرسه یا مکان‌های دیگر بدون همراهی افراد مورد علاقه
- عملکرد ضعیف در مدرسه
علائم عاطفی اختلال اضطراب جدایی در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اضطراب شدید و مداوم در مورد جدایی از افراد مورد علاقه
- ترس از اینکه به آنها آسیب برسد یا گم شوند
- احساس تنهایی و انزوا
- مشکل در تمرکز
- تحریک‌پذیری یا خشم
- احساس غم یا افسردگی
علائم جسمی اختلال اضطراب جدایی در کودکان شامل موارد زیر می‌باشد:
- درد معده
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
- تپش قلب
- تنگی نفس
مهم است که توجه داشته باشید که همه کودکان مبتلا به SAD همه این علائم را تجربه نمی‌کنند. برخی از کودکان ممکن است فقط چند علامت داشته باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است علائم شدیدتری را تجربه کنند.
علت اختلال اضطراب جدایی در کودکان
علل دقیق اختلال اضطراب جدایی (SAD) در کودکان به طور کامل درک نشده است. با این حال، چندین عامل می‌توانند در توسعه آن نقش داشته باشند.
در ادامه، برخی از عوامل رایج را بررسی می‌کنیم:
- عوامل بیولوژیک: برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که ژنتیک و شیمی مغز ممکن است در توسعه SAD نقش داشته باشند. کودکانی که تاریخچه خانوادگی از اختلالات اضطراب یا سایر اختلالات روانی دارند، ممکن است به احتمال بیشتری در معرض اضطراب جدایی قرار بگیرند.
- عوامل محیطی: بعضی از از عوامل محیطی می‌توانند در ایجاد اختلال اضطراب جدایی در کودکان نقش داشته باشند. این عوامل ممکن است شامل تغییرات زندگی مهم مانند نقل مکان به خانه جدید، حضور در مدرسه جدید، از دست دادن عزیزان یا تجربه‌های آسیب زا گذشته باشند. این تجربیات می‌توانند احساس امنیت کودک را به هم بزند و به ایجاد اضطراب کمک کنند.
- مشکلات وابستگی: سبک‌های والدینی نامنظم یا اهمال کاری، یا جدایی‌های ناگهانی، می تواند توانایی کودک در ایجاد وابستگی‌های امن را مختل کند. این کمبود امن می تواند منجر به اضطراب شود هنگامی که از مراقبین جدا می‌شوند.
- والدینی محافظتی: سبک‌های والدگری بیش حفاظت که تمایل به محدود کردن تماس کودک با جدا شدن و چالش‌های مناسب سنی را دارند، ممکن است به طور ناخواسته به اختلال اضطراب جدایی کمک کنند. عدم فرصت برای توسعه مهارت‌های مقابله و استقلال می‌تواند باعث وابستگی بیش از حد کودک به مراقبان شده و اضطراب جدایی را افزایش دهد.
- عوامل خلقی: کودکانی که برخی از ویژگی‌های خلقی مانند خجالتی بودن، وابسته بودن یا حساسیت بالا را دارند، ممکن است به احتمال بیشتری در معرض اختلال اضطراب جدایی قرار بگیرند. این ویژگی‌ها می‌توانند به آسیب‌پذیری بیشتر در برابر احساسات ناراحتی و اضطراب در هنگام جدا شدن از مراقبان کمک کنند.
اگر نگران هستید که کودک شما ممکن است اختلال اضطراب جدایی داشته باشد، توصیه می‌شود که با یک متخصص بهداشت روانی مجرب مشورت کنید تا ارزیابی جامعی انجام داده و راهنمایی و پشتیبانی مناسب را ارائه دهد.
برای جلوگیری از اختلال اضطراب جدایی در کودکان چه کاری باید کرد؟
اگرچه هیچ راه قطعی برای جلوگیری از SAD وجود ندارد، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلای فرزندتان به این اختلال انجام دهید:
- ایجاد یک پیوند امن:
- از همان ابتدا با فرزندتان پیوند عمیقی برقرار کنید. به نیازهای او پاسخگو باشید، محبت و توجه کافی به او بدهید و به او احساس امنیت و ثبات بدهید.
- تشویق استقلال:
- در حالی که ایجاد پیوند امن مهم است، تشویق استقلال نیز ضروری است. به تدریج به فرزندتان اجازه دهید تا کارهای خود را انجام دهد و مسئولیت‌های متناسب با سن خود را بر عهده بگیرد.
- ایجاد یک برنامه روتین:
- یک برنامه روزانه و هفتگی ثابت برای فرزندتان ایجاد کنید. این به او کمک می‌کند تا احساس امنیت و ثبات را در زندگی خود احساس کند.
- خداحافظی‌های واضح و مختصر:
- هنگام جدایی از فرزندتان، خداحافظی‌های واضح و مختصری داشته باشید. به او بگویید چه زمانی برمی‌گردید و به قول خود عمل کنید.
- اجتناب از ترساندن یا تهدید کردن:
- هرگز از جدایی به عنوان ابزاری برای تنبیه یا ترساندن فرزندتان استفاده نکنید. این کار می‌تواند اضطراب جدایی را بدتر کند.
- مدیریت اضطراب خود:
- اگر خودتان اضطراب دارید، مهم است که برای مدیریت آن اقدام کنید. اضطراب شما می‌تواند به فرزندتان سرایت کند.
- مراقبت از خود:
- از سلامت جسمی و روحی خود مراقبت کنید. به اندازه کافی بخوابید، غذاهای سالم بخورید و به طور منظم ورزش کنید.
- طلب کمک:
- اگر نگران هستید که فرزندتان ممکن است SAD داشته باشد، در اسرع وقت از یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط کمک بگیرید.
راه‌های درمانی
درمان اختلال اضطراب جدایی (SAD) در کودکان معمولاً شامل ترکیبی از روان درمانی و در صورت نیاز، دارو است.
- روان درمانی:
- رفتار درمانی شناختی (CBT): رایج‌ترین درمان برای SAD است. CBT به کودکان کمک می‌کند تا افکار و باورهای منفی خود را در مورد جدایی شناسایی و تغییر دهند و مهارت‌های مقابله‌ای سالم را برای مدیریت اضطراب خود بیاموزند.
- درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی: به کودکان کمک می‌کند تا بر لحظه حال تمرکز کنند و افکار و احساسات خود را با پذیرش و بدون قضاوت مدیریت کنند.
- بازی درمانی: از بازی برای کمک به کودکان برای بیان احساسات و افکار خود در مورد جدایی و توسعه مهارت‌های مقابله‌ای استفاده می‌کند.
- دارو درمانی:
- در برخی موارد، داروها ممکن است در کنار روان درمانی برای کمک به کاهش علائم اضطراب تجویز شوند. رایج‌ترین داروهای مورد استفاده برای SAD مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) هستند.
- آموزش والدین:
- آموزش والدین به آنها کمک می‌کند تا SAD را درک کنند و یاد بگیرند که چگونه به طور مؤثر از فرزند خود حمایت کنند. این آموزش ممکن است شامل مواردی مانند یادگیری نحوه تعیین حد و مرزهای سالم، ایجاد یک برنامه جدایی تدریجی و تشویق استقلال باشد.
- تغییرات در سبک زندگی:
- ایجاد یک برنامه خواب منظم و سالم، خوردن غذاهای مغذی و ورزش منظم می‌تواند به کاهش اضطراب در کودکان کمک کند.
- همچنین مهم است که از کافئین و شکر که می‌توانند اضطراب را بدتر کنند، اجتناب کنید.
سخن پایانی
اختلال اضطراب جدایی (SAD) در کودکان، ترس شدیدی از جدایی از افراد مورد علاقه، به خصوص والدین، است. این ترس می‌تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره کودک تأثیر بگذارد و مانع از رشد و شکوفایی او شود.
مهم‌ترین نکته‌ای که باید به خاطر داشته باشید این است که SAD شرم‌آور یا نشانه ضعف نیست. این یک مشکل سلامت روان است که با کمک و درمان مناسب قابل کنترل است.
اگر نگران هستید که فرزندتان ممکن است SAD داشته باشد، در اسرع وقت از یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط کمک بگیرید. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی فرزندتان و خانواده شما کمک کند.
به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید. بسیاری از کودکان به SAD مبتلا هستند و منابع زیادی برای کمک به شما و فرزندتان در دسترس است.
