آیا کودک شما از بقیه دیگر کودکان بیشتر فعال است؟ آیا به راحتی نمی‌تواند در صف بایستد یا به تمرکز خود برای مدت طولانی ادامه دهد؟ اگر پاسخ شما بله است، احتمالاً کودک شما دارای علائم بیش فعالی است. علائم بیش فعالی یا اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یکی از مشکلات شایع در کودکان است که می‌تواند بر توانایی آنها در مدرسه و زندگی روزمره تأثیر بگذارد.
اما بیش فعالی فقط مخصوص کودکان نیست و ممکن است زندگی بزرگسالان را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد و زندگی آنها را مختل کند.
بیش فعالی در بزرگسالان معمولاً به صورت ناشناخته و یا با علائم مختلف ظاهر می‌شود. افراد بزرگسالی که با بیش فعالی مواجه هستند ممکن است مشکلاتی مانند دشواری در مدیریت زمان، اندازه‌گیری خطاها، فراموشی، ناتوانی در تمرکز و توجه، اضطراب و استرس، مشکلات در ارتباطات اجتماعی و حتی مشکلات خانوادگی داشته باشند.
با توجه به اینکه بیش فعالی در بزرگسالان ممکن است به صورت نادیده گرفته شود یا با علایم دیگر ارتباط داده شود، تشخیص دقیق و درمان مناسب آن امری حیاتی است. برای مدیریت بیش فعالی در بزرگسالان، ممکن است نیاز به مشاوره روانشناسی یا روانپزشکی، تغییر در روال زندگی و تغییر در رفتارهای ناسالم باشد.
در این مطلب از کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر به بررسی علائم بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان می‌پردازیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
علائم بیش فعالی (ADHD) در کودکان و نوجوانان
اختلال بیش فعالی و نقص توجه برای بسیاری از کودکان و نوجوانان یک موضوع جدی است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی روزمره آنها داشته باشد.
علائم اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) دو دسته اصلی رفتاری را شامل می‌شود:
1. مشکلات توجه و تمرکز
2. بیش فعالی و تکانشگری
بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی ممکن است مشکلاتی در هر دو دسته داشته باشند، اما این همیشه صدق نمی‌کند.
برای مثال، حدود 2 تا 3 نفر از هر 10 نفر با بیش فعالی فقط مشکلات توجه و تمرکز دارند، بدون بیش فعالی یا تکانشگری.
این نوع از بیش فعالی به عنوان اختلال کمبود توجه (ADD) نیز شناخته می‌شود. ADD گاهی اوقات ممکن است کمتر دیده شود زیرا علائم آن کمتر ظاهر می شوند.
تشخیص بیش فعالی در پسران بیشتر از دختران است. دختران ممکن است فقط مشکلات توجه داشته باشند و کمتر رفتارهای مخربی از خود نشان دهند که ممکن است تشخیص بیش فعالی را دشوارتر کند؛ بنابراین، دخترانی که بیش فعالی دارند ممکن است همیشه تشخیص داده نشوند.
1. بی توجهی (مشکل در توجه و تمرکز)
علائم اصلی عدم توجه شامل:
– داشتن دامنه توجه کوتاه و حواس پرتی آسان
– اشتباهات بی دقت – مانند انجام تکالیف مدرسه با اهمال
– به نظر رسیدن یا فراموش کردن چیزها
– عدم توانایی در پایبندی به کارهای خسته کننده یا زمان بر
– به نظر نمی‌رسد قادر به گوش دادن یا اجرای دستورات باشد
– فعالیت یا وظیفه همیشه در حال تغییر است
– مشکل در سازماندهی وظایف
2. بیش فعالی و تکانشگری
علامت‌های اصلی بیش فعالی و تکانشگری شامل موارد زیر می‌باشد:
– عدم توانایی در استراحت و آرامش، به خصوص در مکان‌های آرام
– بی قراری مداوم
– عدم تمرکز بر وظایف
– حرکت بیش از حد
– صحبت کردن بیش از حد
– عدم توانایی در صبر برای نوبت خود
– انجام کار بدون فکر
– قطع مکالمات
– عدم احساس خطر یا ترس
این علائم می‌تواند مشکلات قابل توجهی در زندگی کودک مانند عدم موفقیت در مدرسه، تعامل اجتماعی ضعیف با سایر کودکان و بزرگسالان و مشکلات نظم و انضباط ایجاد کند.
شرایط مرتبط با اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی در کودکان و نوجوانان
اگرچه همیشه این‌طور نیست، اما برخی از اطفال ممکن است علاوه بر اضطراب، علائم و شرایط دیگری هم در کنار اختلال کمبود توجه و بیش فعالی داشته باشند. به عنوان مثال:
– اضطراب: که باعث می‌شود کودک شما بیشتر از حد نگران و عصبی باشد و ممکن است علائم فیزیکی مانند تعریق، سرگیجه و ضربان قلب سریع داشته باشد.
– اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD): که با رفتارهای منفی و مخرب، به ویژه نسبت به افراد معتبر مانند والدین و معلمان، تعریف می‌شود.
– اختلال سلوک: که شامل رفتارهای ضداجتماعی مانند دزدی، دعوا، خرابکاری و آسیب رساندن به دیگران یا حیوانات است.
– افسردگی
– مشکلات خواب: که خوابیدن در شب دشوار است و الگوهای نامنظم دارد.
– اختلال طیف اوتیسم (ASD): که بر تعامل اجتماعی، ارتباطات، علایق و رفتار تأثیر می‌گذارد.
– دیسپراکسی: که بر هماهنگی فیزیکی تأثیر می‌گذارد.
– صرع: وضعیتی که بر مغز تأثیر می‌گذارد و باعث حملات و تشنج‌های مکرر می‌شود.
– سندرم تیک: وضعیتی از سیستم عصبی که با ترکیبی از صداها و حرکات غیرارادی همراه است.
– مشکلات یادگیری مانند نارساخوانی.
علائم بیش فعالی در بزرگسالان (ADHD)
بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5)، انواع بیش فعالی اغلب به سه دسته بی توجه، بیش فعال – تکانشی و ترکیبی تقسیم می‌شوند.
گفته می‌شود که افراد ممکن است با برخی یا تمامی علائم مرتبط با بیش فعالی مواجه شوند، بنابراین تشخیص صحیح این اختلال بسیار اهمیت دارد تا بتوانند به درمان مناسب دست یابند.
1. بی سازمانی
اگر شخصی از اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی رنج می‌برد، احتمالاً تجربیات زندگی‌اش چالش‌برانگیزتر از یک شخص بدون این اختلال است. نگه‌داشتن همه چیز در جای مناسب برای این افراد ممکن است دشوار باشد.
یک بزرگسال با بیش فعالی ممکن است مشکلاتی در مهارت‌های سازمانی داشته باشد، از جمله مشکلات در پیگیری وظایف و عدم قدرت در اولویت‌بندی منطقی وظایف خود.
2. علائم بیش فعالی و نگرانی های رابطه
افراد بالغ مبتلا به بیش فعالی ممکن است در برقراری روابط مشکلاتی داشته باشند، چه در زمینه‌های حرفه‌ای، عاطفی یا دوستانه.
صفاتی که اغلب با بیش فعالی مرتبط می‌شوند ممکن است باعث ایجاد خستگی در روابط شوند، این صفات شامل موارد زیر می‌شود:
– بی توجهی
– کم تحمل و فراموشی آسان
– قطع و وصل بودن در حرف زدن با دیگران
بنابراین، شخص مبتلا به بیش فعالی ممکن است به صورت‌های مختلفی واکنش نشان دهد، این واکنش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
– کم‌توجه
– بی‌مسئولیت
– بی‌توجهی
3. عدم تمرکز
عدم تمرکز، یکی از نشانه‌های واضح اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی است که فقط به معنای دشواری در تمرکز نیست. این عدم تمرکز می‌تواند به معنای:
– سریع حواس پرت شدن
– دشواری در گوش دادن به دیگران در یک مکالمه
– مشتاق بودن به جزئیات
– ناتوانی در انجام وظایف یا پروژه‌ها
این موارد نشان‌دهنده عدم تمرکز در افراد مبتلا به این اختلال است.
4. بی قراری و اضطراب
به عنوان یک بزرگسال با بیش فعالی، ممکن است حس کنید که موتور داخلی شما همیشه روشن است و آرامش پیدا نمی‌کنید.
شور و اشتیاق شما برای ادامه فعالیت‌ها ممکن است به ناامیدی منجر شود، زمانی که نمی‌توانید بلافاصله به کارها پرداخت. این می‌تواند به بی قراری و اضطراب منجر شود.
اضطراب یکی از علائم شایع بیش فعالی در بزرگسالان است، زیرا ذهن تمایل دارد تا رویدادهای نگران کننده را به صورت تکراری پردازش کند.
همانند کودکان، بی قراری و اضطراب می‌تواند به صورت فیزیکی در بزرگسالان نشان داده شود.
یک فرد بزرگسال با بیش فعالی ممکن است:
– به طور مداوم حرکت کند
– به دست یا پای خود ضربه وارد کند
– در صندلی به طور مداوم جابه‌جا شود
– سختی در آرامش نشستن تجربه کند
5. نگرانی های عاطفی
کوچک‌ترین ناامیدی می‌تواند برای شما غیر قابل تحمل باشد و باعث ایجاد افسردگی و تغییر در حالت روحی شما شود. اگر نگرانی‌های عاطفی بی توجه به اصطلاح باقی بمانند، ممکن است روابط شخصی و حرفه‌ای شما پیچیده‌تر شود.
زندگی با اختلال کمبود توجه و بیش فعالی می‌تواند چالش برانگیز و جذاب باشد، گویا همیشه در حال تجربه احساسات مختلف هستید. احتمالاً به‌سرعت خسته می‌شوید و به دنبال هیجان و هوس‌های جدید می‌گردید.
6. علائم بیش فعالی و هایپرفوکوس
افرادی که بیش فعالی دارند، اغلب بدون اینکه خودشان متوجه شوند، به آسانی دچار پرت شدن حواس می‌شوند. همچنین ممکن است این افراد دارای یک ویژگی به نام هایپرفوکوس باشند، همانطور که در مطالعه ادبیات 2019 مشخص شده است.
یک فرد مبتلا به بیش فعالی می‌تواند به گونه‌ای در یک موضوع فرو رود که از موارد دیگر اطراف خود بی‌خبر شود.
این نوع تمرکز می‌تواند باعث از دست دادن زمان و نادیده گرفتن افراد اطراف شود و در نهایت منجر به ایجاد سوءتفاهم‌ها در روابط شود.
7. نگرانی های درباره مدیریت زمان
این نگرانی مانند تجربه آشفتگی است. بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی اغلب نمی‌توانند به خوبی زمان خود را مدیریت کنند. آنها ممکن است:
کارها را به تعویق بیندازند
دیر به رویدادها حاضر شوند
تکالیفی که خسته کننده‌اند را نادیده بگیرند
آنها ممکن است مشکلاتی در تمرکز بر آینده یا گذشته داشته باشند — برای افراد مبتلا به بیش فعالی، “حال” مهم‌تر است.
8. فراموشی
گاهی اوقات، انسان ممکن است چیزهایی را فراموش کند، اما برای کسانی که از بیش فعالی رنج می‌برند، فراموشی ممکن است بیشتر اتفاق بیفتد. این می‌تواند شامل فراموش کردن جاهای معمولی باشد که چیزی را گذاشته‌اید یا حتی تاریخ‌های مهمی که باید به یاد داشته باشید.
گاهی اوقات، فراموشی ممکن است آزاردهنده باشد، اما نه به حدی که به اختلال جدی منجر شود. در برخی موارد، ممکن است وضعیت جدی‌تری را پدید آورد.
اصلی‌ترین نکته این است که فراموشی می‌تواند بر روابط و کارها تأثیر گذار باشد.
اگر دیگران با بیش فعالی و علائم آن آشنا نباشند، ممکن است به سادگی با بی دقتی یا بی فهمی اشتباه گرفته شود.
9. علائم بیش فعالی و تکانشگری
هر کسی که بیش فعالی دارد، ممکن است از نشانه‌های تکانشگری رنج ببرد. این نشانه‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
– قطع کردن حرف دیگران در حین گفتگو
– رفتار نامناسب اجتماعی
– عجله در انجام وظایف
– انجام اقدامات بدون توجه به عواقب آنها
10. خودانگاره منفی
افراد بزرگسال مبتلا به بیش فعالی، معمولاً به خودشان بیش از حد انتقادی هستند که می‌تواند منجر به پیش‌فرض‌های منفی درباره خودشان شود.
این امر تا حدودی به دلیل مشکلات تمرکز و علائم دیگری است که ممکن است بر عملکرد در مدرسه، شغل و روابط تأثیر بگذارد.
افراد بالغ مبتلا به بیش فعالی ممکن است این مشکلات را به عنوان شکست‌های شخصی یا عدم موفقیت در نظر بگیرند که می‌تواند باعث ایجاد یک تصویر منفی از خودشان شود.
11. نداشتن انگیزه
رچند ممکن است برای همه چیز آماده باشید، اما احساس بی انگیزگی ممکن است شما را فرا گیرد.
این نگرانی معمولاً در کودکانی که با بیش فعالی تشخیص داده شده‌اند، که اغلب دشواری در تمرکز بر روی وظایف مدرسه دارند، مشاهده می‌شود. اما این اتفاق ممکن است با بزرگسالان هم بیفتد.
همراه با اهمال کاری و مشکل در مهارت‌های سازماندهی، فقدان انگیزه می‌تواند به بزرگسالانی که با بیش فعالی مبتلا هستند، سختی در به پایان رساندن یک پروژه انجام دهد. این ممکن است باعث شود که تمرکز آنها برای مدت زمان طولانی دشوار باشد.
12. خستگی
اگرچه تعجب برانگیز است که بی قراری هم می‌تواند یک نشانه باشد، اما برای بسیاری از افراد بزرگسال مبتلا به بیش فعالی، خستگی یک مسئله نگران کننده است.
عوامل متعددی برای این موضوع وجود دارد، از جمله:
– مشکلات خواب که ممکن است همراه با بیش فعالی باشد
– تلاش پیوسته برای تمرکز که بیش فعالی از شما می‌خواهد
– عوارض جانبی از داروهای بیش فعالی
هر چه دلیلش باشد، خستگی می‌تواند مشکلات توجه را بدتر کند.
13. نگرانی های مربوط به سلامت جسمی
هنگامی که با اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (بیش فعالی) روبرو هستید، ممکن است به سلامت جسمی خود بی توجه شوید. علائم بیش فعالی ممکن است بر توانایی شما برای حفظ سلامت جسمی تأثیر بگذارد، از جمله بی نظمی، نگرانی‌های عاطفی، تکانشگری و بی انگیزگی. همچنین، استرس و اضطراب نیز می‌توانند به سلامت جسمی شما آسیب برسانند.
عدم توجه به سلامت جسمی ممکن است به شکل‌های مختلفی ظاهر شود، از جمله خوردن نامنظم یک رژیم غذایی، عدم ورزش و یا صرفه‌نظر کردن از داروهای ضروری.
14. سوء مصرف مواد
سوء استفاده از مواد ممکن است بر بزرگسالان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی تأثیر گذار باشد، اما گزاره‌های اجماع 2021 نشان می‌دهد که افراد مبتلا به این اختلال بیشتر از دیگران به سوء استفاده از مواد مبتلا می‌شوند. این شامل مصرف الکل، تنباکو و یا داروهای دیگر می‌شود.
ارتباط میان سوء استفاده از مواد و اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی هنوز روشن نیست. یک نظریه این است که افراد مبتلا به این اختلال به مواد به عنوان درمان برای خودشان روی می‌آورند. آنها ممکن است این مواد را برای بهبود تمرکز، خواب و یا کاهش اضطراب استفاده کنند.
شرایط مرتبط در بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی
همانطور که در کودکان و نوجوانان بیش فعالی وجود دارد، در بزرگسالان نیز ممکن است با چندین مشکل یا وضعیت مرتبط دست و پنجه نرم کنند.
یکی از مشکلات رایج افسردگی است که معمولاً همراه با بیش فعالی در بزرگسالان دیده می‌شود. علاوه بر افسردگی، برخی از شرایط دیگری که ممکن است در کنار بیش فعالی در بزرگسالان دیده شود عبارتند از:
– اختلالات شخصیت: وضعیت‌هایی که نحوه تفکر، درک، احساسات یا ارتباط با دیگران در آنها با افراد عادی متفاوت است.
– اختلال دوقطبی: وضعیتی که بر خلق و خوی شما تأثیر می‌گذارد و می‌تواند از افسردگی به شیدایی تغییر می‌کند.
– اختلال وسواس فکری عملی (OCD): وضعیتی که باعث افکار وسواسی و رفتارهای اجباری می‌شود.
مشکلات رفتاری که با بیش فعالی همراه است می‌تواند منجر به مشکلاتی در روابط و تعاملات اجتماعی شود.
سخن پایانی
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (بیش فعالی)، یک مشکل عصبی است که معمولاً در دوران کودکی ظاهر می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند ناتوانی در تمرکز، برنامه ریزی، توجه و کنترل احساسات شود. افراد مختلف ممکن است در این حوزه‌ها مشکلات مختلفی داشته باشند.
اگر شما فکر می‌کنید که علائم بیش فعالی دارید و تاکنون تشخیص نگرفته‌اید، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید تا ارزیابی کاملی انجام دهد.
برای کمک به افراد بزرگسال مبتلا به بیش فعالی، روش‌های مختلفی وجود دارد مانند درمان شناختی رفتاری، مدیریت استرس، تغذیه سالم و در برخی موارد، مصرف داروها. برای اطلاعات بیشتر و انتخاب روش مناسب برای خود، بهتر است با یک متخصص بهداشتی مشورت کنید.
