تشنج در کودکان یک نگرانی بزرگ و مختل کننده برای والدین است. همین که کمی تب کودک بالا می‌رود پدر و مادر نگران این موضوع هستند که نکند فرزندشان دچار تشنج شود.
از این رو والدین برای داشتن آمادگی لازم، حتماً باید درباره این نوع از تشنج اطلاعات کافی داشته باشند. چرا که ممکن است کودک بر اثر یک عفونت ساده، دچار تب بالا شده و تشنج کند.
در حقیقت، تشنج در کودک یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که والدین با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. تشنج در کودکان به عوامل مختلفی بستگی داشته و زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های مغز کودک، بیش از حد توانشان، فعالیت داشته باشند.
در واقع در اثر فعالیت بیش از حد این سلول‌ها، عملکرد سیگنال‌های الکتریکی عادی مغز موقتاً دچار اختلال می‌شود. می‌تواند تشنج کودکان بدون تب یا با تب همراه باشد.
تشنج در کودکان چیست؟
تشنج اختلالی در فعالیت الکتریکی مغز است. تشنج به صورت یک حمله عصبی خودش را نشان می‌دهد و بیانگر یک فعالیت شدید و غیرطبیعی در قسمتی یا تمام مغز است.
به طور معمول تشنج با انقباض عضلانی، غش، شل شدن عضلات، پرش اندام‌ها، لرزش اندام‌ها، خیرگی چشم‌ها، تغییر مزه و بوی چیزها و … نشان داده می‌شود.
در واقع تشنج راهی است برای تخلیه الکتریکی امواج مغز که به طور معمول بین چند ثانیه تا چند دقیقه به طول می‌انجامد. در زمان تشنج سلول‌های مغز به طور غیر قابل کنترلی تا چهار برابر وضعیت طبیعی خود برانگیخته می‌شوند.
درحقیقت، دلیل یا دلایل اصلی بروز تشنج در کودکان مشخص نیست و به دلیل فعالیت بیش از حد سلول‌های مغز، عملکرد سیگنال‌های الکتریکی عادی مغز کودک موقتاً دچار اختلال شده و باعث ایجاد حالت‌هایی در کودک می‌شود که به آن تشنج می‌گویند.
این تغییرات در نورون‌ها موقتاً رفتار، حرکات، تفکر و احساسات فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اختلال غالباً مزمن بوده و نیازمند درمان طولانی مدت است. تشنج یک بیماری عصبی شایع در گروه سنی کودکان است و تقریباً در ١٠درصد بچه‌ها اتفاق می‌افتد.
بیشتر تشنج‌ها در کودکان به دلیل بیماری‌های جسمی خارج مغز اتفاق می‌افتد، از قبیل تب بالا، عفونت، سنکوپ، ضربه به سر، کمبود اکسیژن، توکسین‌ها یا آریتمی هتی قلبی برانگیخته می‌شوند.
همچنین کمتر از یک سوم تشنجات در کودکان به وسیله صرع ایجاد می‌شود. حالتی که در آن تشنجات به طور راجعه از درون مغز برانگیخته می‌شوند.
دلایل تشنج در کودکان
تشنج در کودکان به چند دلیل می‌تواند رخ دهد، متخصصان دلایل ابتلا به تشنج را در کودکان چند مورد می‌دانند:
۱) تب یا گرمای زیاد
۲) ابتلا به عفونت ویروسی یا ضایعات عصبی
۳) صرع
۴) عوامل دیگر
تشنج کودک می‌تواند دلیل بسیار ساده‌ای مثل تب داشته باشد و یا دلایل مهمی مثل بیماری آسفالیت (عفونت در بافت مغز). پس ایجاد تشنج در کودکان را به عنوان یک نشانه جدی بررسی کرده و حتماً با پزشک مغز و اعصاب مشورت کنید.
تشنج در کودک و تب بالا
یکی از شایع‌ترین دلایل تشنج تب است. تشنج همراه با تب، یک گروه خاص از اختلالات تشنجی هستند که غالباً در میان کودکان شش ماه تا پنج سال رخ می‌دهد.
این نوع از تشنج‌ها با یک بیماری تب‌دار (۳۸ درجه و بالاتر) همراه بوده و دلیل وقوع آن‌ها عفونت دستگاه عصبی مرکزی یا هر نوع اختلال الکترولیتی نیست. تشنج با تب شایع‌ترین نوع اختلالات تشنجی در کودکان است.
تحقیقات نشان می‌دهد میزان شیوع این نوع از تشنج دو تا پنج درصد میان کودکان شش ماه تا پنج سال است، مغز کودک در فاصله سنی بین شش ماهگی تا پنج سالگی هنوز در برابر افزایش درجه حرارت مقاوم نشده و هرگونه تب و افزایش درجه حرارتی می‌تواند مغز را وادار به واکنش کند.
این اتفاق بیشتر در بین کودکان یک تا پنج سال منجر به بروز تشنج می‌شود. البته ممکن است کودکان زیر یک سال و بالای پنج سال هم در اثر تب به تشنج دچار شوند، اما احتمال آن اندک است.
اگر به هر طریقی دمای مغز از میزان قابل تحمل برای مغز بیشتر شود، احتمال بروز تشنج در کودکان زیاد می‌شود. بنابراین کودکان باید از ایستادن طولانی در زیر آفتاب پرهیز کنند.
تشنج ناشی از تب به محض اینکه برطرف شود، هیچ اثر طولانی مدتی بر روی ذهن کودک نگذاشته و برای آینده کودک نیز عوارض جانبی نخواهد داشت.
وجود ویروس‌های عفونی
عامل دیگری که می‌تواند باعث ایجاد تشنج در کودکان شود، ابتلا به عفونت‌های ویروسی و ضایعات مغزی است. در صورتی که کودکی دچار تشنج شود، باید از لحاظ وجود عفونت در اندام‌های مختلف مورد آزمایش قرار گیرد.
عفونت می‌تواند گوش، ریه، گلو، پرده‌های مغزی یا دیگر بافت‌های عصبی را درگیر کند. بنابراین بیماری مننژیت و آسفالیت که در آن‌ها پرده مغزی و بافت‌های مغزی دچار عفونت می‌شوند نیز می‌توانند باعث بروز تشنج شوند.
از بروز تشنج در کودکتان به سادگی نگذرید و تمام احتمالات جانبی را بررسی کنید.
تشنج در کودکان و صرع
بیماری صرع یک اختلال در رد و بدل شدن امواج الکتریکی مغز است که باعث ایجاد تشنج می‌شود. تشنج‌های بیماری صرع حالت تکرار شونده دارند و ممکن است تحت تأثیر عواملی مثل استرس، بی‌خوابی، گشنگی و یا نورهای چشمک‌زن بیشتر شوند.
طبق گفته‌ی متخصصان، بیماری صرع 95 درصد مواقع قابل درمان است، اما ممکن است درمان دیر هنگام این بیماری اثرات مخربی بر روی بافت مغزی کودک باقی بگذارد.
تشنج نوزادی و انواع آن
نوزادان در خطر خاصی برای ابتلا به تشنج هستند. چون بیماری‌های متابولیک، توکسیک و عفونی در این زمان بیشتر از هر زمانی احتمال دارد تظاهر پیدا کند. تشنجات نوزادی با تشنجات کودک بالغ فرق دارد و به شکل‌های زیر رخ می‌دهد.
تشنج در نوزادان از نوع فیبریل
از شایع‌ترین تشنج‌هایی که در نوزادان تشنج فیبریل و یا تشنج بعد از تب نام دارد، در این نوع تشنج که خوشبختانه درمان پذیر بوده و مشکل چندانی برای نوزاد به وجود نمی‌آورد، ممکن است در اثر تب مثلاً تب در اثر تزریق واکسن اتفاق بیفتد.
بین سه تا چهار درصد کودکان دچار این تشنج می‌شوند که به طور معمول در تب بالای ۳۹ درجه سانتی گراد اتفاق می‌افتد.
تشنج فوکال ساده
در این نوع از تشنج در کودکان ممکن است نوزاد دچار تعریق، تب، استفراغ، اسپاسم عضلانی و یا سفت شدگی در یک گروه عضلات مانند انگشتان دست، بازوها و یا پاها شود.
همچنین ممکن است شاهد از خواب پریدن نوزاد، مکیدن لب‌ها و یا باز شدن لب‌ها از یکدیگر، گریه و فریاد نوزاد باشید، رنگ پریده و همچنین حالت گیجی (آگاهی ندارد) از جمله این علائم است، اختلال لوب پس سری منجر به بروز این نوع تشنج است.
