تشنج از تب یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی در کودکان است که معمولاً در اثر افزایش دمای بدن ناشی از عفونت ایجاد می‌شود. این نوع تشنج معمولاً بین شش ماهگی تا پنج سالگی رخ می‌دهد و در اکثر موارد بدون عارضه است.
با این حال، درک بهتر این پدیده می‌تواند به والدین کمک کند تا به بهترین نحو از کودک خود مراقبت کنند.تشنج از تب می‌تواند برای والدین نگران‌کننده باشد،
اما آگاهی از علائم و درمان آن می‌تواند به آنها کمک کند تا در صورت بروز، به بهترین نحو از کودک خود مراقبت کنند. در این مطلب از کلیتنیک تخصصی روز مهر، به بررسی علل، علائم، درمان و پیشگیری از تشنج از تب خواهیم پرداخت.
تشنج ناشی از تب در کودکان چیست؟
تشنج ناشی از تب که به عنوان تشنج فبریل نیز شناخته می‌شود، نوعی تشنج است که معمولاً در کودکان بین شش ماه تا پنج سال رخ می‌دهد و به دلیل افزایش دمای بدن به بالای 38 درجه سانتی‌گراد ایجاد می‌شود.
این نوع تشنج به طور معمول برای چند دقیقه ادامه دارد و پس از آن کودک به حالت عادی برمی‌گردد. این نوع تشنج به دلیل عدم بلوغ سیستم عصبی کودک و عدم توانایی مغز در تحمل گرما رخ می‌دهد. این عارضه در ۲ تا ۴ درصد از کودکان زیر پنج سال اتفاق می‌افتد و معمولاً بدون عوارض جدی بهبود می‌یابد.
علت اصلی تشنج ناشی از تب، عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی است که منجر به افزایش دما می‌شوند. اگرچه این نوع تشنج می‌تواند برای والدین نگران‌کننده باشد، اما در اکثر موارد، کودک پس از تشنج به سرعت بهبود می‌یابد و هیچ عارضه‌ای برای او باقی نمی‌ماند.
با این حال، کودکانی که سابقه این نوع تشنج دارند، بیشتر در معرض بروز مجدد این عارضه قرار دارند. در این موارد، مشاوره با پزشک و پیگیری وضعیت کودک ضروری است تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.
تشنج ناشی از تب در بزرگسالان چیست؟
تشنج ناشی از تب در بزرگسالان، اگرچه کمتر شایع است، می‌تواند به عنوان یک واکنش به افزایش دمای بدن ناشی از عفونت یا التهاب رخ دهد.
این نوع تشنج معمولاً در پاسخ به تب‌های شدید و ناگهانی ایجاد می‌شود و می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا، عفونت‌های باکتریایی، یا حتی عفونت‌های جدی‌تر مانند مننژیت باشد.
در بزرگسالان، این نوع تشنج ممکن است به صورت تشنج‌های تونیک-کلونیک ظاهر شود که شامل انقباضات شدید عضلانی و از دست دادن هوشیاری است.
درمان این نوع تشنج در بزرگسالان معمولاً شامل کنترل تب و درمان عفونت زمینه‌ای است. پزشکان ممکن است از داروهای ضد تب مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنند تا دمای بدن را کاهش دهند و از بروز تشنج‌های مجدد جلوگیری کنند.
همچنین، در صورت تکرار تشنج یا وجود علائم دیگر، ممکن است نیاز به ارزیابی‌های بیشتر و درمان‌های تخصصی وجود داشته باشد. به طور کلی، در بزرگسالان، تشنج ناشی از تب باید جدی گرفته شود و در صورت بروز، مشاوره پزشکی ضروری است.
تشنج ناشی از تب در دوران بارداری (علل)
تشنج ناشی از تب در دوران بارداری یک موضوع حساس و پیچیده است که به طور خاص به واکنش‌های سیستم عصبی مادر در برابر تب‌های شدید و عفونت‌ها مربوط می‌شود. در حالی که این نوع تشنج بیشتر در کودکان شایع است، بارداری می‌تواند شرایط خاصی را ایجاد کند که ممکن است خطر بروز تشنج را افزایش دهد.
عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی که منجر به تب می‌شوند، می‌توانند بر روی سلامت مادر و جنین تأثیر بگذارند. به همین دلیل، هر گونه تب شدید در دوران بارداری باید به دقت تحت نظر پزشک قرار گیرد.
نشانه‌ها و علامت تشنج ناشی از تب در کودکان که والدین باید به آن توجه کنند؟
تشنج ناشی از تب در کودکان معمولاً با بروز علائم مشخصی همراه است که می‌تواند والدین را نگران کند. یکی از اصلی‌ترین نشانه‌ها، افزایش دمای بدن بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد است که معمولاً ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی است.
در حین تشنج، کودک ممکن است از دست دادن هوشیاری را تجربه کند و حرکات غیرارادی مانند لرزش یا تکان خوردن اندام‌ها را داشته باشد.
این نوع تشنج می‌تواند به مدت چند ثانیه تا ۱۵ دقیقه ادامه یابد و در صورتی که بیشتر از ۳ دقیقه طول بکشد، نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد. همچنین، بعد از بروز تشنج، کودک ممکن است احساس خواب‌آلودگی کند یا به طور کلی به حالت عادی برگردد .
دیگر علائم مرتبط با این نوع تشنج شامل سفت شدن بدن، بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع و تغییرات در تنفس است. در برخی موارد، کودک ممکن است به طور ناگهانی بیفتد یا حرکات غیرعادی داشته باشد. این علائم معمولاً در طول ۲۴ ساعت اول تب ظاهر می‌شوند و ممکن است در زمان‌های مختلفی از بروز تب، از جمله زمانی که تب به اوج خود رسیده، بروز کنند.
علائم و نشانه‌های این نوع تشنج در کودکان شامل موارد زیر است:
- افزایش دمای بدن که بالاتر از دمای ۳۸ درجه سانتی‌گراد
- تشنج یا لرزش در تمام بدن
- از دست دادن هوشیاری
- حرکات غیرارادی مانند لرزش یا تکان خوردن اندام‌ها
- ادامه تشنج برای بیش از ۳ دقیقه
- احساس خواب‌آلودگی پس از بروز تشنج
- بازگشت به حالت عادی پس از تشنج
- سفت شدن بدن
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
- تغییرات در تنفس
- افتادن ناگهانی کودک
- حرکات غیرعادی کودک
اگرچه تشنج ناشی از تب معمولاً بی‌خطر است، اما والدین باید به دقت علائم را زیر نظر داشته باشند و در صورت بروز هر گونه نگرانی، به پزشک مراجعه کنند.
چه چیزی می تواند باعث این نوع تشنج می شود؟
1.علل تشنج ناشی از تب
تشنج ناشی از تب در کودکان معمولاً به دلیل افزایش دمای بدن ناشی از عفونت ایجاد می‌شود. برخی از علل اصلی تشنج از تب عبارتند از:
2. عفونت‌های ویروسی
عفونت‌های ویروسی مانند آنفلوانزا، سرماخوردگی و عفونت‌های گوش می‌توانند منجر به تب و در نتیجه تشنج شوند.
این نوع عفونت‌ها شایع‌ترین علت تشنج ناشی از تب در کودکان هستند. هنگامی که دمای بدن به بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، مغز کودک ممکن است به این تغییرات دما واکنش نشان دهد و منجر به بروز تشنج شود.
3.عفونت‌های باکتریایی
عفونت‌های باکتریایی مانند عفونت ادراری و مننژیت نیز می‌توانند باعث تب و تشنج در کودکان شوند. این نوع عفونت‌ها در مقایسه با عفونت‌های ویروسی شیوع کمتری دارند، اما می‌توانند خطرناک‌تر باشند. در صورت بروز تشنج ناشی از این عفونت‌ها، ارزیابی پزشکی فوری ضروری است.
4. واکسیناسیون
برخی واکسن‌ها مانند DPT و MMR می‌توانند به طور موقت باعث افزایش دمای بدن و در نتیجه تشنج شوند. این واکنش معمولاً خفیف و گذرا است و نیازی به نگرانی خاصی ندارد.
با این حال، در صورت بروز تشنج پس از واکسیناسیون، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود.تشنج ناشی از تب معمولاً در کودکان بین شش ماه تا پنج سال رخ می‌دهد و به دلیل عدم بلوغ سیستم عصبی در این سنین، مغز کودکان قادر به تحمل دماهای بالا نیست.
عوامل دیگری مانند سابقه خانوادگی تشنج ناشی از تب نیز می‌توانند خطر بروز این عارضه را افزایش دهند.
5. سابقه خانوادگی
سابقه خانوادگی یکی از عوامل مهم در بروز تشنج ناشی از تب است. اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر کودک سابقه تشنج ناشی از تب داشته باشند، احتمال بروز این نوع تشنج در کودک بیشتر می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که ژنتیک می‌تواند نقش قابل توجهی در پیش‌بینی بروز تشنج ناشی از تب ایفا کند.
این بدان معناست که اگر کودک در خانواده‌ای بزرگ شده باشد که در آن تشنج ناشی از تب شایع است، احتمال اینکه خود او نیز به این عارضه دچار شود، افزایش می‌یابد.این موضوع به ویژه در کودکانی که در سنین پایین‌تری قرار دارند، بیشتر مشهود است.
به عنوان مثال، کودکانی که در سنین زیر پنج سال هستند و سابقه خانوادگی تشنج ناشی از تب دارند، باید تحت نظر پزشک قرار گیرند و در صورت بروز تب، مراقبت‌های ویژه‌ای از آنها به عمل آید. آگاهی از این سابقه خانوادگی می‌تواند به والدین کمک کند تا در صورت بروز علائم، سریع‌تر اقدام کنند و از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری نمایند.
6. سن کودک
سن کودک نیز یکی از عوامل مؤثر در بروز تشنج ناشی از تب است. این نوع تشنج بیشتر در کودکان بین شش ماه تا پنج سال رخ می‌دهد و در این سنین، سیستم عصبی هنوز در حال رشد و توسعه است.
در این دوران، مغز کودکان ممکن است به تغییرات دما به طور مؤثری واکنش نشان ندهد و در نتیجه، در برابر تب‌های شدید آسیب‌پذیرتر باشد.کودکان بزرگ‌تر معمولاً به دلیل بلوغ بیشتر سیستم عصبی خود، کمتر دچار تشنج ناشی از تب می‌شوند.
با افزایش سن، توانایی مغز در مدیریت و تحمل دماهای بالا بهبود می‌یابد و در نتیجه خطر بروز تشنج کاهش می‌یابد. این نکته به والدین کمک می‌کند تا در سنین پایین‌تر مراقبت بیشتری از کودکان خود داشته باشند و در صورت بروز تب، به سرعت اقدام کنند.
7. سرعت افزایش دما
سرعت افزایش دمای بدن نیز می‌تواند در بروز تشنج ناشی از تب نقش داشته باشد. اگر دما به طور ناگهانی و سریع افزایش یابد، احتمال بروز تشنج بیشتر است.
این نوع تشنج معمولاً در اولین روزهای تب بروز می‌کند و ممکن است در زمان‌هایی که تب به اوج خود می‌رسد، یا در هنگام کاهش دما نیز اتفاق بیفتد.این نکته به والدین یادآوری می‌کند که در صورت بروز تب، به سرعت دمای کودک را کنترل کنند و در صورت افزایش ناگهانی دما، اقدامات لازم را انجام دهند.
استفاده از داروهای تب‌بر و خنک کردن بدن کودک می‌تواند به کاهش خطر بروز تشنج کمک کند. در نهایت، آگاهی از این عوامل می‌تواند به والدین کمک کند تا با دقت بیشتری از سلامت فرزندان خود مراقبت کنند.
روش های تشخیص تشنج ناشی از تب از صرع چیست؟
تشخیص تشنج ناشی از تب از صرع نیازمند توجه به ویژگی‌های خاص هر یک از این دو وضعیت است.
تشنج ناشی از تب معمولاً در کودکان زیر پنج سال رخ می‌دهد و به طور خاص به افزایش دمای بدن مرتبط است.
این نوع تشنج به طور معمول در پاسخ به تب‌های ناگهانی و شدید ایجاد می‌شود و معمولاً خود به خود و در عرض چند دقیقه متوقف می‌شود. در مقابل، صرع یک اختلال مزمن است که با بروز مکرر تشنج‌های غیرقابل پیش‌بینی مشخص می‌شود و می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
بنابراین، یکی از روش‌های اصلی تشخیص این دو وضعیت، بررسی سن بیمار و تاریخچه بروز تشنج‌ها است.
علاوه بر این، پزشکان ممکن است از آزمایش‌های مختلفی برای تشخیص دقیق استفاده کنند.
در تشنج ناشی از تب، معمولاً آزمایش‌هایی برای شناسایی عفونت‌های زمینه‌ای انجام می‌شود، مانند آزمایش خون یا ادرار، و در صورت مشکوک بودن به مننژیت، ممکن است نمونه‌برداری از مایع نخاعی نیز انجام شود.
در حالی که در صرع، پزشک ممکن است نوار مغزی (EEG) را برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز تجویز کند تا الگوهای غیرطبیعی را شناسایی کند. این تست‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص دقیقی از نوع تشنج و علت آن داشته باشند و درمان مناسب را تعیین کنند.
دمای چند درجه از تب باعث تشنج می شود؟
تشنج ناشی از تب معمولاً زمانی رخ می‌دهد که دمای بدن کودک به بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد (۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) برسد. این نوع تشنج بیشتر در کودکان بین شش ماه تا پنج سال اتفاق می‌افتد و به دلیل عدم بلوغ سیستم عصبی در این سنین، مغز قادر به تحمل دماهای بالا نیست.
در واقع، تشنج ناشی از تب به طور خاص به افزایش سریع دما واکنش نشان می‌دهد و ممکن است در طول ۲۴ ساعت اول بروز تب ظاهر شود.
در برخی موارد، حتی دماهای پایین‌تر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد نیز می‌توانند منجر به بروز تشنج شوند، به ویژه اگر کودک به طور خاص حساس باشد یا سابقه خانوادگی تشنج ناشی از تب داشته باشد.
مهم است که والدین به نشانه‌های تب در کودکان توجه کنند و در صورت مشاهده دماهای بالا، به سرعت اقدام کنند. استفاده از داروهای تب‌بر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌تواند به کاهش دما و جلوگیری از بروز تشنج کمک کند. همچنین، روش‌هایی مانند پاشویه با آب ولرم یا کم کردن لباس کودک نیز می‌تواند مؤثر باشد.
در صورتی که کودک دچار تشنج ناشی از تب شود، مهم است که او را در یک محیط امن قرار دهید و در صورت ادامه تشنج یا بروز علائم نگران‌کننده، به پزشک مراجعه کنید.
روش های درمانی تشنج ناشی از تب چیست؟
تشنج ناشی از تب در اکثر موارد خود به خود برطرف می‌شود و نیاز به درمان دارویی ندارد. با این حال، در برخی موارد ممکن است نیاز به اقدامات درمانی باشد. روش‌های درمانی تشنج ناشی از تب شامل موارد زیر است:
1. کاهش تب
یکی از مهم‌ترین اقدامات در درمان تشنج ناشی از تب، کاهش دمای بدن است. این امر می‌تواند با استفاده از داروهای تب‌بر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن انجام شود. پزشک میزان دارو را بر اساس سن و وزن کودک تجویز می‌کند. همچنین، خنک کردن بدن با آب ولرم یا پوشاندن با پارچه خنک نیز می‌تواند مؤثر باشد. مهم است که دمای بدن به طور تدریجی کاهش یابد و به طور ناگهانی پایین نیاورده شود.
2. درمان عفونت زمینه‌ای
در صورتی که تشنج ناشی از تب به دلیل عفونت باشد، درمان عفونت زمینه‌ای نیز ضروری است. پزشک ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزمایش خون یا ادرار را برای شناسایی عفونت انجام دهد. در صورت مشکوک بودن به مننژیت، ممکن است نمونه‌برداری از مایع نخاعی نیز انجام شود. درمان عفونت با استفاده از آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدویروسی انجام می‌شود.
3. درمان تشنج
در صورت ادامه تشنج، ممکن است نیاز به درمان مستقیم تشنج باشد. این امر معمولاً با استفاده از داروهای ضدتشنج مانند دیازپام یا لورازپام انجام می‌شود. این داروها به سرعت اثر می‌کنند و تشنج را متوقف می‌سازند. در صورت ادامه تشنج، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و استفاده از داروهای تزریقی باشد.
4. مراقبت‌های پرستاری
در طول تشنج، مراقبت‌های پرستاری نیز اهمیت زیادی دارد. مهم است که کودک در محیطی امن و بدون خطر قرار گیرد و از آسیب‌دیدن محافظت شود.
همچنین، پایش علائم حیاتی و هوشیاری کودک توسط پرستار ضروری است.در اکثر موارد، تشنج ناشی از تب خود به خود برطرف می‌شود و نیاز به درمان دارویی ندارد. با این حال، در صورت ادامه تشنج یا بروز عفونت شدید، مراجعه به پزشک ضروری است تا درمان مناسب انجام شود.
سؤالات متداول
1. تشنج ناشی از تب چیست و چه علائمی دارد؟
تشنج ناشی از تب، نوعی تشنج است که به دلیل افزایش دمای بدن کودک به بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد ایجاد می‌شود. این نوع تشنج معمولاً در کودکان بین شش ماه تا پنج سال رخ می‌دهد و می‌تواند تنها چند ثانیه تا ۱۵ دقیقه طول بکشد. علائم آن شامل از دست دادن هوشیاری، لرزش یا انقباضات عضلانی، و در برخی موارد بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع است. بعد از بروز تشنج، کودک ممکن است خواب‌آلود باشد یا به حالت عادی برگردد.
2. آیا تشنج ناشی از تب خطرناک است؟
تشنج ناشی از تب معمولاً بی‌خطر است و در اکثر موارد بدون عوارض جدی بهبود می‌یابد. با این حال، اگر تشنج بیشتر از ۳ دقیقه طول بکشد یا کودک بعد از تشنج به حالت طبیعی برنگردد، باید به پزشک مراجعه شود.
همچنین، در مواردی که تشنج به دلیل عفونت‌های جدی مانند مننژیت ایجاد شود، نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری وجود دارد؛ بنابراین، در حالی که تشنج ناشی از تب معمولاً خطرناک نیست، والدین باید به دقت علائم را زیر نظر داشته باشند.
3. چگونه می‌توان از بروز تشنج ناشی از تب جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از بروز تشنج ناشی از تب، والدین می‌توانند با کنترل دمای بدن کودک اقدام کنند. استفاده از داروهای تب‌بر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن در صورت بروز تب می‌تواند مفید باشد. همچنین، خنک کردن بدن کودک با آب ولرم یا پوشاندن با پارچه خنک نیز می‌تواند به کاهش دما کمک کند. واکسیناسیون به موقع و درمان سریع عفونت‌ها نیز از دیگر روش‌های پیشگیری از بروز تشنج ناشی از تب به شمار می‌آید.
سخن پایانی
در پایان، تشنج ناشی از تب یک اختلال شایع در کودکان است که معمولاً بدون عارضه بهبود می‌یابد. با این حال، درک بهتر این پدیده می‌تواند به والدین کمک کند تا به بهترین نحو از کودک خود مراقبت کنند.
تشنج ناشی از تب معمولاً در اثر افزایش دمای بدن ناشی از عفونت ایجاد می‌شود و می‌تواند با علائمی مانند لرزش بدن، از دست دادن هوشیاری و بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع همراه باشد. در اکثر موارد، این نوع تشنج خود به خود متوقف می‌شود و نیاز به درمان دارویی ندارد.
با این حال، در صورت ادامه تشنج یا بروز عفونت شدید، مراجعه به پزشک ضروری است تا علت آن بررسی شود و درمان مناسب انجام شود. پیشگیری از تشنج ناشی از تب نیز می‌تواند با واکسیناسیون به موقع، درمان سریع عفونت‌ها و استفاده از داروهای تب‌بر در صورت بروز تب انجام شود. در نهایت، آگاهی والدین از علائم و درمان تشنج ناشی از تب می‌تواند به کاهش نگرانی‌ها و ارائه مراقبت‌های مناسب برای کودک کمک کند.
