به احتمال زیاد شما هم نام پارکینسون را شنیده‌اید و یا شاید حتی خودتان یا یکی از عزیزانتان به این بیماری مبتلا باشید. با این حال، ممکن است دلتان بخواهد بیشتر با این بیماری آشنا شده و بفهمید که بیماری پارکینسون چیست و یا این بیماری چه علائمی دارد.
اگر پدر یا مادر سالمند یا عزیزی دارید که با این بیماری دست به گریبان است، احتمالاً به خوبی با چالش‌های فراوان این بیماری آشنا هستید و یا اگر هنوز به مراحل حاد بیماری نرسیده، سعی کنید هر چه زودتر اطلاعات کافی در این زمینه را پیدا کنید.
این بیماری بعد از آلزایمر معمول‌ترین بیماری تخریب کننده‌ی سیستم عصبی مرکزی محسوب می‌شود. به طور خلاصه می‌توان گفت بیماری پارکینسون یکی از انواع بیماری‌های نورولوژیک است که شخص مبتلا به آن به تدریج توانایی جسمی و روحی خود را از دست می‌دهد.
در صورت عدم انتخاب راهکار درمانی مناسب، این بیماری با سرعت بیشتری بر شدت علائم آن افزوده می‌شود. از آنجایی که این بیماری نوعی بیماری در دستگاه عصبی مرکزی بوده که بسیار پیش‌رونده نیز است و منجر به کاهش تدریجی عملکرد فرد می‌شود، باید هر چه زودتر برای کنترل و درمان آن اقدام کنید.
برای آشنایی بیشتر با این بیماری و اینکه ببینیم بیماری پارکینسون چیست؟ در ادامه این مطلب با کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر همراه باشید.
بیماری پارکینسون چیست؟
بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease) یا PD، برای اولین بار توسط یک دانشمند بریتانیایی به نام دکتر جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی تعریف شد. هر چند که دکتر جیمز، پارکینسون را بیماری فلج لرزان نامید، اما در واقع تمام افراد مبتلا به بیماری پارکینسون لرزش ندارند.
بیماری پارکینسون (PD) یک اختلال مغزی است که بسیار پیش‌رونده بوده و به مرور زمان گسترده‌تر شده و پیشرفت می‌کند. علائم این بیماری معمولاً به تدریج شروع شده و با گذشت زمان تشدید می‌شود.
این بیماری در دراز مدت باعث تخریب دستگاه عصبی مرکزی می‌شود و عمدتاً سیستم حرکتی بدن را مختل کرده و فرد مبتلا به تدریج در عملکرد جسمی خود دچار اختلال می‌شود.
در حقیقت می‌توان گفت، بیماری پارکینسون اختلالی است که باعث لرزش اندام‌ها و خشکی در حرکت بدن و نیز مشکل در راه رفتن، تعادل و هماهنگی حرکات می‌شود.
همچنین در طی این بیماری، نشانه‌های شناختی و رفتاری نیز مانند افسردگی، مشکلات خواب، اختلال در حافظه و خستگی، اضطراب و فقدان علاقه و هیجان نیز ممکن است مشاهده شود.
پارکینسون هم مانند آلزایمر، یکی از مهمترین بیماری‌های دوران پیری محسوب می‌شود. نشانه‌های بیماری پارکینسون معمولاً در سنین ۵۵ الی ۶۰ سالگی نمایان می‌شود. همچنین مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا شده و نسبت ابتلای مردان به زنان ۳ به ۲ است.
در مراحل پیشرفتهٔ بیماری پارکینسون، بعضاً زوال عقل نیز شایع است و فرد مبتلا به پارکینسون ممکن است مشکلاتی در خوابیدن و سیستم حواس نیز داشته باشد. بیماری پارکینسون ممکن است زمینه ارثی داشته باشد و یا بر اثر جهش‌های ژنتیکی رخ دهد.
تشخیص بیماری پارکینسون عمدتاً بر اساس نشانه‌های این بیماری، به خصوص نشانه‌های حرکتی انجام می‌شود. از آزمایش‌هایی مانند تصویربرداری عصبی نیز می‌توان برای تشخیص قطعی و کنار گذاشتن سایر بیماری‌ها استفاده کرد.
علت بیماری پارکینسون چیست؟
این بیماری به طور عمده بر سلول‌های نورون تولید کننده دوپامین (“دوپامینرژیک”) در یک منطقه خاص در مغز، به نام ماده سیاه (سابستنشیال نگرا) اثر می‌گذارد.
در واقع به زبان ساده‌تر این طور می‌شود گفت که بیماری پارکینسون بر اثر از بین رفتن ماده سیاه مغز ایجاد می‌شود و سلول‌های ماده سیاه مغز وظیفه تولید ماده شیمیایی به نام دوپامین را به عهده دارند.
دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که پیام‌های عصبی را بین سلول‌های مغز جابه‌جا کرده و در هماهنگی حرکات بدن نقش مهمی دارد. در نتیجه با از بین رفتن ماده سیاه مغز، تولید دوپامین هم کم شده و حرکات و هماهنگی بدن دچار اختلال می‌شود.
علاوه بر این، پارکینسون می‌تواند پایانه‌های عصبی تولید کننده نوراپی‌نفرین را از بین برده و این انتقال دهنده عصبی در بسیاری از عملکردهای مهم بدن مانند کنترل ضربان قلب و فشار خون نقش مهمی دارد.
بنابراین با از بین رفتن این ماده شیمیایی علائم غیرحرکتی پارکینسون مانند خستگی، افت فشار خون و اختلالات گوارشی نیز بروز پیدا می‌کند.
در نهایت باید گفت، دوپامین نقش مهمی در تنظیم حرکات بدن دارد و کاهش آن کاهش می‌تواند علت بسیاری از علائم بیماری پارکینسون در فرد مبتلا باشد.
علت این بیماری تاکنون به طور دقیق مشخص نشده است، اما محققان بر این باورند که عوامل ژنتیکی و محیطی در ابتلا به این بیماری نقش مهمی دارند. اگر چه با شروع علائم، درمان‌های کمکی در بهبود محدودیت‌های فعالیتی مفید است، اما برای این بیماری درمان قطعی وجود ندارد.
انواع بیماری پارکینسون
در حالت کلی برای نام‌گذاری انواع این بیماری از عنوان ” پارکینسونیسم ” استفاده می‌شود. در واقع ، پارکینسون یک نوع از پارکینسونیسم است. به طور کلی 3 شکل اصلی برای پارکینسونیسم وجود دارد که عبارت‌اند از:
پارکینسون ایدیوپاتیک
پارکینسون ایدیوپاتیک به معنی این است که علت بیماری ناشناخته است. منظور از کلمه پارکینسون در اکثر موارد ابتلا به این نوع پارکینسون است. زیرا درصد اعظم مبتلایان از این نوع پارکینسون رنج می‌برند. بارزترین علائم پارکینسون ایدیوپاتیک را می‌توان لرزش، کندی در حرکت و سفتی عضلات دانست.
پارکینسونیسم عروقی
کسانی که در خون‌رسانی به مغز مشکل دارند یا قبلاً سکته مغزی خفیف کرده‌اند، بیشتر از بقیه به این نوع از پارکینسونیسم مبتلا می‌شوند. پارکینسونیسم عروقی را با نام پارکینسونیسم شریان اسکلروتیک هم می‌شناسند. شایع‌ترین علائم آن شامل: اختلال خواب، تغییر در خلق و خو، مشکل در حرکات و مشکلات حافظه (زوال عقل) است.
پارکینسونیسم ناشی از دارو
همچنین ممکن است مصرف بعضی از داروها روی تولید و عملکرد دوپامین تأثیر گذاشته و پارکینسونیسم را به وجود آورد. به عنوان مثال، مصرف داروهای نورولپتیک که برای درمان اختلالات روان‌پریشی و اسکیزوفرنی تجویز می‌شود، بزرگ‌ترین دلیل برای ابتلا به پارکینسونیسم ناشی از داروست.
آتروفی سیستم چندگانه (MSA)
این نوع پارکینسونیسم با عنوان ” اختلال عصبی پیش‌رونده نادر ” نیز شناخته می‌شود و آن را به اختصار MSA می‌نامند. MSA با علائمی مانند: عدم تعادل، کندی حرکت، لرزش، سفت شدن ماهیچه‌ها، آتاکسی یا ناهماهنگی حرکات عضلات و نوروپاتی اتونومیک یا اختلال در عملکرد غیر ارادی اعضا همراه است.
فلج فوق هسته‌ای پیش‌رونده (PSP)
این نوع پارکینسون بر اثر رسوب پروتئینی به نام تاو در سلول‌های مغزی به وجود می‌آید. وقوع این نوع از پارکینسونیسم در مردان و زنان اغلب یکسان بوده و بعد از 60 سالگی اتفاق می‌افتند.
علائم بارز آن هم شامل: زمین خوردن از پشت، مشکل در راه رفتن و حفظ تعادل، احساس چسبیده شدن پا به زمین، مشکل در بلع، تغییر حالت چهره مانند خیره شدن، ابروان بالا رفته، پیشانی پُرچین، افسردگی، زوال عقل و… است.
هیدروسفالی فشار طبیعی
این نوع پارکینسون نیز بر اثر تجمع غیر طبیعی مایع مغزی _ نخاعی در خلل و فرج مغز ایجاد می‌شود که به آن هیدروسفالی فشار نرمال یا NHP می‌گویند و در افراد مسن علائم بیماری پارکینسون را به وجود می‌آورد.
