ام اس، بیماری التهابی مزمن سیستم عصبی مرکزی، زنان را دو برابر بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می‌دهد. در حالی که علائم بیماری ام اس در زنان  و مردان که شامل بی حسی، ضعف و مشکلات بینایی مشترک است، زنان با طیف وسیع‌تری از علائم خاص جنسیتی نیز روبرو هستند که اغلب نادیده گرفته می‌شوند یا به اشتباه تشخیص داده می‌شوند. 

با این حال درک این علائم منحصر به فرد برای تشخیص و درمان دقیق ام اس در زنان ضروری است. با تشخیص و درمان مناسب، زنان مبتلا به ام اس می‌توانند کیفیت زندگی خود را به طور قابل توجهی بهبود بخشند و بر چالش‌های این بیماری غلبه کنند.

در این مطلب از کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر درباره علائم بیماری ام اس در زنان، تشخیص، درمان و اینکه چرا زنان ممکن است علائم را تا حدودی متفاوت از مردان تجربه کنند، خواهیم پرداخت پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

بیمار ام اس در زنان

مولتیپل اسکلروزیس (ام اس ) یک بیماری است که هم زنان و هم مردان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما شیوع آن در زنان بیشتر است.

طبق مطالعه انجمن ملی مولتیپل اسکلروزیس (Nام اس S)، تقریباً سه برابر تعداد زنان نسبت به مردان تشخیص ام اس دریافت می‌کنند.

اگرچه علائم اصلی ام اس  در هر دو جنس مشابه است، اما عوامل خاصی مانند تفاوت‌های هورمونی ذاتی بین زن و مرد و نوسانات هورمونی در طول قاعدگی، بارداری و یائسگی می‌تواند بر علائم بیماری ام اس  در زنان تأثیرگذار باشد.

با این حال، هیچ آزمایشی وجود ندارد که بتواند علائم فردی، شدت علائم یا پیشرفت بیماری را در افراد مبتلا به ام اس  پیش‌بینی کند. این به دلیل آن است که ام اس  بدون الگوی خاصی به میلین حمله می‌کند و اعصابی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

در مجموع، اگرچه زنان بیشتر در معرض ابتلا به ام اس  قرار دارند، اما این بیماری می‌تواند هر دو جنس را با شدت و علائم متفاوت تحت تأثیر قرار دهد که این امر به عوامل متعددی از جمله تفاوت‌های هورمونی بستگی دارد.

چرا زنان بیشتر در معرض خطر هستند؟

برخی از محققان این نظریه را مطرح می‌کنند که کروموزوم‌های X نقش مستقیمی در عملکرد سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کنند.

 وجود بیشتر ژن‌ها در کروموزوم X در زنان ممکن است منجر به داشتن ژن‌های حساسیت به ام اس بیشتری شود، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه ضروری است. محققان همچنین دریافته‌اند که هورمون‌های جنسی می‌توانند بر سیستم ایمنی و ایجاد شرایط مرتبط با آن تأثیرگذار باشند. مردان و زنان دارای سطوح متفاوتی از هورمون‌های جنسی مانند استروژن، پروژسترون، پرولاکتین و تستوسترون هستند. در زنان، این هورمون‌ها در طول زندگی و چرخه‌های قاعدگی نیز در نوسان است.

تستوسترون

تحقیقات نشان می‌دهند که سطوح کم ترستوسترون در زنان با خطر بیشتری از ناتوانی و زوال شناختی ناشی از ام‌اس مرتبط است.

به طور طبیعی، زنان دارای سطوح کمتری از تستوسترون نسبت به مردان هستند.. تستوسترون ممکن است یک هورمون ضدالتهابی طبیعی باشد و سطوح بالای آن در برابر بیماری‌های مرتبط با سیستم ایمنی محافظت کند.

استروژن، پروژسترون، پرولاکتین

سطح استروژن و پروژسترون در بارداری افزایش می‌یابد و می‌تواند نحوه واکنش سیستم ایمنی را تغییر دهد. این امر در کوتاه مدت اثر محافظتی بر روند بیماری ام اس دارد، اما پس از زایمان با کاهش این هورمون‌ها، عودها افزایش می‌یابد.

 همچنین خطر کمتر عود ام اس در دوران شیردهی، احتمالاً به دلیل افزایش پرولاکتین است. محققان همچنین ارتباطی بین کمبود ویتامین D و ام اس را مطرح کرده‌اند، اما مطالعات بیشتری برای تأیید این موضوع لازم است.

12. اسپاسم عضلانی و سفتی

اسپاستیسیتی یا سفتی و اسپاسم عضلانی یکی از شایع‌ترین علائم مولتیپل اسکلروزیس (ام‌اس) است که 40 تا 80 درصد بیماران را درگیر می‌کند. این عارضه به سفتی عضلات و انقباضات غیرارادی و دردناک عضلات در اندام‌ها، به‌ویژه پاها اشاره دارد.

علائم اسپاستیسیتی

• سفتی در داخل یا اطراف مفاصل
• اسپاسم‌های دردناک و غیرقابل کنترل در بازوها و پاها
• درد پشت در ناحیه پایین‌تر
• خمیدگی و سفتی باسن و زانوها که به سختی صاف می‌شوند
• باسن و زانوهایی که در نزدیکی هم یا به صورت ضربدری سفت می‌شوند

اسپاستیسیتی می‌تواند بر انجام فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ام‌اس تاثیر منفی بگذارد. درمان این عارضه شامل فیزیوتراپی، دارودرمانی و در موارد شدید، تزریق عضلانی یا داخل نخاعی داروهای شل‌کننده عضلانی است.

13. سرگیجه و عدم تعادل بدن

سرگیجه یکی از علائم شایع در افراد مبتلا به بیماری مالتیپل اسکلروزیس (ام اس) است. این حالت می‌تواند به صورت احساس سبکی سر، عدم تعادل و گیجی یا حتی احساس چرخش محیط اطراف بروز کند.

سرگیجه در ام اس می‌تواند ناشی از آسیب به مسیرهای عصبی مغز باشد که وظیفه هماهنگی اطلاعات فضایی، بینایی و حسی برای حفظ تعادل بدن را بر عهده دارند. علاوه بر احساس سرگیجه، علائم دیگری مانند اختلال در تعادل، تهوع و استفراغ نیز ممکن است رخ دهد.

مطالعات نشان می‌دهند که 49 تا 59 درصد افراد مبتلا به ام اس، سرگیجه، گیجی یا مشکلات تعادلی را تجربه می کنند. بنابراین، سرگیجه یکی از علائم نسبتا شایع در این بیماری محسوب می شود.

14. مشکلات جنسی

زنان مبتلا به ام اس ممکن است با موارد زیر مواجه شوند:

• کاهش یا از دست دادن میل جنسی
• خشکی واژن که می‌تواند رابطه جنسی را دردناک کند
• مشکل در عملکرد جنسی و رسیدن به ارگاسم

مردان مبتلا به ام اس نیز ممکن است با این مشکلات روبرو شوند:

• کاهش یا نداشتن میل جنسی
• اختلال نعوظ
• مشکل در رسیدن به ارگاسم

علل اصلی

ام اس می‌تواند با آسیب رساندن به مسیرهای عصبی که مغز و اندام‌های جنسی را به هم متصل می‌کنند، باعث مشکلات جنسی شود. این قطع ارتباط می‌تواند بر پاسخ جنسی تأثیر بگذارد. سایر علائم ام اس مانند اسپاسم و سفتی عضلات، تغییرات خلق و خو یا عزت نفس، و خستگی نیز می‌توانند مشکلات جنسی را تشدید کنند.

15. تغییرات عاطفی

تغییرات عاطفی و خلقی از علائم شایع در افراد مبتلا به ام اس هستند که می‌توانند طیف گسترده‌ای از تجربیات را شامل شوند:

تغییرات خلق و خو

• دوره‌های خنده یا گریه غیر قابل کنترل
• تحریک پذیری و پرخاشگری
• احساس غم و اندوه
• نگرانی، ترس و اضطراب
• احساسات شدید ناامیدی یا خشم

علل احتمالی

• آسیب به مناطق مغز مرتبط با تنظیم عواطف
• عوارض جانبی برخی داروهای مصرفی برای ام اس مانند کورتیکواستروئیدها

وضعیت‌های خاص

• عاطفه شبه بولبار در 10% بیماران که شامل حملات خندیدن یا گریستن غیرارادی است
• سرخوشی یا شادی شدید نامتناسب با شرایط واقعی زندگی (نادر)
• رفتارهای نامناسب مانند عدم بازداری جنسی به علت آسیب مناطق مغزی مرتبط با مهار (بسیار نادر)

این تغییرات عاطفی غیرقابل پیش بینی هستند، اغلب نوسانی بوده و می‌توانند ناتوان کننده و ترسناک باشند.