سردرد خوشه ای چیست؟ سردرد خوشه‌ای نوع نادری از سردرد است که کمتر از 1 درصد از جمعیت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
این بیماری با درد شدید و مکرر در یک طرف سر مشخص می‌شود که اغلب با علائم دیگری مانند آبریزش چشم، احتقان بینی و تعریق صورت همراه است.
طبق گزارش بنیاد تحقیقات میگرن، سردردهای خوشه‌ای در مردان شایع‌تر از زنان است و نسبت مرد به زن تقریباً 3:1 است.
این عارضه معمولاً در افراد بین 20 تا 50 سال ایجاد می‌شود، اگرچه ممکن است در هر سنی رخ دهد.
علت دقیق سردردهای خوشه‌ای به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که این سردرد شامل ناهنجاری‌هایی در هیپوتالاموس، بخشی از مغز است که ساعت داخلی بدن و سایر عملکردها را تنظیم می‌کند.
داستانی را درباره سردرد خوشه‌ای برای شما تعریف می‌کنیم تا درک درست تری از این نوع سردرد داشته باشید:
من سارا فارغ‌التحصیل رشته روان شناسی بودم سردردهای من در سن 38 سالگی شروع شد در آن زمان هنوز نمی‌دانستم که سردرد من از نوع خوشه‌ای است و به صورت مداوم قرص‌های مسکن را مصرف می‌کردم.
اما با گذشت زمان هیچ‌کدام از این داروهای مسکن دیگر بر روی من تأثیری نداشت و حتی باعث شدیدتر شدن سردرد من نیز می‌شد. درد در ناحیه سر و در پشت چشم‌ها و پیشانی به صورت ناگهانی شروع می‌شد.
دردهای من با درازکشیدن یا حتی نشستن بدتر می‌شد و من مجبور بودم ساعت زیادی را در خانه راه بروم و وقتی به خواب می‌رفتم یکی دو ساعت بعد از آن درد در ناحیه سر من شروع می‌شد و من را از خواب بیدار می‌کرد.
دیگر از دست قرص‌های مسکن و درد طاقت فرسا خسته شده بودم و تصمیم گرفتم که به یک پزشک متخصص مراجعه کنم.
او با توجه به علائم، چندین آزمایش و عکس برداری متوجه شد که سردرد من از نوع خوشه‌ای است.
سردرد خوشه ای چیست؟
سردرد خوشه‌ای نوعی سردرد است که با درد شدید در یک طرف سر، معمولاً در اطراف چشم مشخص می‌شود.
این سردرد خوشه‌ای نامیده می‌شود زیرا درد معمولاً به‌صورت خوشه‌ای رخ می‌دهد و حملات متعدد در طی چند هفته یا ماه اتفاق می‌افتد و پس از آن دوره‌های بهبودی رخ می‌دهد.
سردردهای خوشه‌ای نسبتاً نادر هستند و کمتر از 1 درصد از جمعیت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. آنها در مردان شایع‌تر از زنان هستند و معمولاً در افراد بین 20 تا 50 سال رخ می‌دهند.
سردردهای خوشه‌ای را به عنوان سردرد کلاستر نیز می‌شناسند.
این نوع سردردها بسیار شدید هستند و حتی درد آنها بیشتر از میگرن می‌باشد. پزشکان هر دو سردرد میگرن و خوشه‌ای را جز سردردهای اولیه می‌دانند.
تفاوت میان سردرد اولیه با ثانویه چیست؟
سردرد اولیه: این سردردها ناشی از یک بیماری زمینه‌ای نیستند و در اثر تغییرات هورمونی، محیطی یا اثرات بعضی از داروها ایجاد می‌شوند و به دلیل پاسخ قسمتی از مغز است که درد را منتقل می‌کند.
سردرد ثانویه: به دلیل یک بیماری زمینه‌ای شروع می‌شود. عوامل مختلفی از جمله عفونت گوش، احتقان بینی، کم آبی در ایجاد این نوع سردردها نقش دارند.
در بیشتر مواقع سردردهای خوشه‌ای می‌توانند برای هفته‌ها یا ماه زندگی شما را دچار اختلال کنند و تمایلی به پیروی از یک الگو دارند و اغلب در زمان خاصی از روز ظاهر می‌شوند.
درد ناحیه سر شما ممکن است آن قدر شدید باشد که یک یا دو ساعت بعد از به رختخواب رفتن شما را بیدار کند.
این سردردهای شبانه ممکن است خیلی شدیدتر از سردردهای روزانه باشند.
چرا به آنها سردرد خوشه‌ای می‌گویند؟
سردردهای خوشه‌ای یا کلاستر نام خود را از تأثیری که بر شما می‌گذارند می‌گیرند.
آنها قبل از اینکه به صورت موقت از بین بروند، درد آنها به‌صورت خوشه‌ای یا گروهی ظاهر می‌شود.
هر سردرد معمولاً بین 30-45 دقیقه طول می‌کشد اگرچه بعضی از آنها کوتاه و برخی دیگر طولانی‌تر هستند.
شما ممکن است تا 8 مورد از این نوع سردردها را در عرض 24 ساعت یا بیشتر تجربه کنید.
این نوع سردردها ممکن است برای هفته‌ها تا چند ماه اتفاق بیفتد.
بعد از مدتی سردردهای خوشه‌ای به دلایلی که هنوز ترک نشده‌اند از بین می‌روند.
با این حال بعضی از افرادی که سردردهای خوشه‌ای (مزمن) را تجربه می‌کنند در طول شبانه روز ممکن است که خواب کافی نداشته باشند.
این اتفاق برای یک نفر از پنج نفری که به سردرد خوشه‌ای مبتلا می‌شود رخ می‌دهد.
علت سردرد خوشه ای چیست؟ و چه اتفاقاتی در مغز رخ می‌دهد؟
سردرد خوشه ای نوعی سردرد است که باعث درد شدید در یک طرف سر و اغلب در اطراف چشم می‌شود.
علت دقیق سردردهای خوشه‌ای به طور کامل شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که هیپوتالاموس، ناحیه کوچکی در پایه مغز که بسیاری از عملکردهای بدن، از جمله خواب و پاسخ بدن به استرس را تنظیم می‌کند، درگیر می‌شود.
در طول سردرد خوشه‌ای، هیپوتالاموس فعال می‌شود و باعث آزاد شدن مواد شیمیایی که باعث التهاب و گشاد شدن رگ‌های خونی در سر می‌شود.
این منجر به درد شدید و علائم دیگری مانند آبریزش چشم، احتقان بینی و حساسیت به نور و صدا می‌شود.
علاوه بر هیپوتالاموس، سایر نواحی مغز نیز ممکن است درگیر سردردهای خوشه‌ای باشند. به‌عنوان‌مثال، عصب سه‌قلو که حس را به صورت ارائه می‌کند، ممکن است ملتهب شده و به درد کمک کند.
ساقه مغز که بسیاری از عملکردهای اساسی بدن را کنترل می‌کند، ممکن است در ایجاد سردردهای خوشه‌ای نیز نقش داشته باشد.
در حالی که مکانیسم‌های دقیق سردردهای خوشه‌ای به طور کامل شناخته نشده است، محققان به مطالعه این وضعیت ادامه می‌دهند تا درمان‌های مؤثرتری ایجاد کنند و درک ما از مغز و عملکردهای آن را بهبود بخشند.
همچنین، بخشی از مغز به نام بالانسفالون که کنترل عملکردهای بدنی را دارد، ممکن است در سردرد خوشه‌ای نقش داشته باشد.
چرا بعضی از مردم به آن سردرد خودکشی نیز می‌گویند؟
بعضی از افراد سردرد کلاستر را به نام سردرد خودکشی می‌نامند.
این نام از افرادی گرفته شده است که هنگام تجربه این نوع سردرد جان خود را از دست داده‌اند.
زیرا بعضی از افراد که به سردرد خوشه‌ای مبتلا هستند امید به زندگی خود را از دست می‌دهند؛ اما پزشکان می‌توانند با انواع داروها و روش‌های درمانی به شما کمک کنند.
چه افرادی بیشتر دچار سردردهای خوشه‌ای می‌شوند؟
از هر 1000 نفر یک نفر تحت‌تأثیر سردرد خوشه‌ای قرار می‌گیرد در نتیجه این نوع سردرد کمتر از میگرن شایع هستند اگرچه بعضی از افراد متأسفانه هر دو سردرد را تجربه می‌کنند.
زمانی محققان بر این معتقد بودند که سردردهای خوشه‌ای مردان را بیشتر از زنان تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
اما هم اکنون بر این باورند که مردان و زنان را به یک اندازه درگیر خود می‌کند.
سردرد کلاستر در افرادی که سیگار می‌کشند و در بیشتر مواقع الکل مصرف می‌کنند بیشتر اتفاق می‌افتد.
بیشتر افرادی که دچار سردرد خوشه‌ای می‌شوند آپنه خواب نیز دارند.
تشخیص علائم سردرد خوشه ای چیست؟
سردردهای خوشه‌ای (کلاستر) در بیشتر مواقع علائم زیادی را برای تشخیص دارند برای مثال زمانی که علائم شروع می‌شود بین 5-10 دقیقه طول می‌کشد تا به بدترین نقطه اوج خود برسد.
علائم شایع آن معمولاً درد یک طرفه و سایر نشانه‌هایی است که چشم، بینی و پوست را در همان سمت درگیر می‌کند.
دردهای ناشی از سردرد خوشه ای (کلاستر) چند ویژگی قابل توجه دارد که شامل موارد زیر است:
- در بیشتر مواقع به عنوان یک احساس سوزش یا سوراخ مانند توصیف می‌شود.
- بین 15 الی 3 دقیقه طول می‌کشد.
- معمولاً در همان قسمت سر احساس می‌شود و به ندرت در آینده تغییر می‌کند.
- اغلب مواقع درد، در پشت یک چشم متمرکز است اما می‌تواند با شدیدتر شدن علائم روی پیشانی، شقیقه‌ها، بینی و لثه‌های آسیب دیده پخش شود.
- برعکس سردرد میگرنی دراز کشیدن و نشستن حال شما را بدتر می‌کند و برای تسکین درد خود نیاز دارید که راه بروید.
سایر علائم سردرد خوشه ای چیست؟
سردردهای خوشه ای ممکن است باعث علائم زیر شوند:
احتقان: بینی شما ممکن است در یک سمت دچار گرفتی یا آبریزش شود.
مشکلات چشمی: ممکن است دچار آبریزش، درد یا افتادگی پلک در یک چشم شوید و مردمک سیاه چشم شما ممکن است خیلی کوچ به نظر برسد.
تغییرات صورت: ممکن است عرق سرد از روی پیشانی شما سرازیر شود یا صورت برافروخته‌ای داشته باشید.
انواع سردرد خوشه ای چیست؟
دو نوع سردرد خوشه‌ای وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- اپیزودیک
- مزمن
سردردهای خوشه‌ای اپیزودیک به صورت منظم بین یک هفته تا یک سال اتفاق می‌افتند و به دنبال آن یک دوره بدون سردرد در طی مدت زمان یک ماه یا بیشتر رخ می‌دهد.
فردی که سردرد خوشه‌ای یا اپیزودیک دارد ممکن است به مرور زمان دچار سردردهای مزمن شوند.
سردرد مزمن به سردردهایی می‌گویند که فرد بین یک الی دو هفته آن را به صورت مداوم تجربه کند.
چه چیزی باعث سردردهای خوشه ای می‌شوند؟
بعضی از محرک‌ها وجود دارند که سردردهای خوشه‌ای را شروع می‌کنند یا بر روی آنها تأثیر می‌گذارند.
دو راه برای برسی محرک‌ها وجود دارد که شامل موارد زیر است:
محرک‌هایی که دوره‌های جدید از سردرد را شروع می‌کنند: اغلب افراد ماه یا سال‌ها بین چرخه‌های سردرد خوشه‌ای آنها فاصله وجود دارد.
هنگامی که سردرد شروع می‌شود به نظر می‌رسد که این چرخه‌ها با تغییرات فصلی مرتبط هستند.
این تغییرات فصلی باعث می‌شود که اغلب افراد فکر کنند دچار آلرژی و سینوزیت هستند و این امر ممکن است به علت وجود ارتباط مشکوک بین سردردهای خوشه‌ای با هیپوتالاموس رخ بدهد.
هیپوتالاموس مغز مربوط ساعت‌های شبانه روزی و پاسخ آن به نور خورشید است.
محرک‌هایی که بر سردرد در طول دوره اثر می‌گذارند: در طول چرخه سردرد، رگ های خونی در مغز شما دچار تغییر می‌شود و این تغییرات شما را نسبت به تغییرات نیکوتین و الکل حساس‌تر می‌کنند.
سیگار کشیدن همچنین می‌تواند سردرد شما را بدتر کند و یا خودش باعث سردرد شود.
همه افراد ممکن است در طول زندگی خود حتی یک بار هم که شده دچار سردرد شوند؛ اما سردردهای خوشه‌ای سردردهای معمولی نیستند.
اگر سردردهای شدید را به صورت یک الگو منظم تجربه می‌کنید با یک پزشک متخصص مشورت کنید؛ زیرا ممکن است سردرد خوشه‌ای داشته باشید و می‌توانید این وضعیت دردناک را درمان کنید.
