ما در این مطلب از کلینیک تخصصی روزمهر قصد داریم انواع روشهای درمان سردرد خوشه ای را برای شما توضیح دهیم.
اگر شما هم جز آن دسته افرادی هستید که درد ناحیه سرتان طاقت فرسا است و باعث خستگی مداوم و مانع از فعالیتهای روزانه شما میشود وقت آن رسیده است که دنبال راهی برای درمان سردرد خوشه ای خود باشید.
سردرد خوشه ای در یک طرف سر و ناحیهی اطراف چشمها را تحت تأثیر قرار میدهد و علائم آن باعث قرمزی چشم، آبریزش بینی در سمت آسیب دیده سر میشود.
در کشورهای شمالی، سردرد خوشه ای بیشتر در فصل پاییز اتفاق میافتد این افراد از هر 1000 نفر تقریباً 1 نفر را مبتلا میکنند و در مردان شایعتر از زنان اتفاق میافتد.
سردرد خوشه ای اغلب به طور ناگهانی ظاهر میشود و تقریباً یک ساعت طول میکشد و سپس درد آن از بین میرود.
این نوع سردرد، درد شدید را به فرد تحمیل میکند و بعضی از اوقات مبتلایان را به سمت نا امیدی و افسردگی میکشاند آنها فکر میکنند که برای همیشه باید این دردهای طاقت فرسا را تحمل کنند.
اما شما میتوانید با خودداری از مصرف الکل و سیگار، اصلاح سبک زندگی و با انواع روشهای درمانی زیر نظر پزشک میتوانید سردردهای خود را مدیریت کنید.
سردرد خوشه ای چیست؟
سردرد خوشه ای در بیشتر مواقع باعث درد شدید در اطراف چشم و یک طرف سر میشود. درد به جای تپش دار، کوبنده، تیز و سوزان است و به صورت ناگهانی اتفاق میافتد.
از هر 10 مورد حدود 6 نفر از آنها مردان هستند و بیشتر افراد سیگاری را در بر میگیرد. سردردها در اغلب مواقع از 20 سالگی شروع میشوند.
تشخیص سردرد خوشه ای (کلاستر) چیست؟
هر فرد سردرد خوشه ایی را نوع خاصی از درد و الگوی حملات تجربه میکند. تشخیص به درد، شدت و سایر علائم دارد.
این که سردرد چند وقت یک بار و به در چه مدت زمانی طول بکشد نیز برای تشخیص این نوع سردرد مهم است.
برای تشخیص سردرد خوشه ای باید به یک پزشک و متخصص مغز و اعصاب مراجعه فرمایید که با توجه به سابقه پزشکی، علائم و معاینههای عصبی و فیزیکی شما را بررسی میکند.
برای افرادی که سردردهای غیر طبیعی یا پیچیده دارند آزمایشهای دیگری برای رد علت درد ممکن است برای شما توصیه کند که شامل موارد زیر است:
اسکن (MRI)
این یک اسکن تصویر برداری مغناطیسی قدرتمند است و از امواج رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از رگهای خونی و مغز مورد استفاده قرار میگیرد.
همچنین MRI به تشخیص تومورها، سکته مغزی، عفونتها و سایر بیماری مغز و سیستم عصبی کمک زیادی را میکند.
شرایطی که بر سیستم عصبی و مغز تأثیر میگذارد را به عنوان شرایط عصبی میشناسند.
سی تی اسکن (CT)
از یک سرس اشعه ایکس برای ایجاد تصویرهای بسیار دقیق از مغز استفاده میکنند که به تشخیص آسیب مغزی، عفونتها، خونریزی در و سایر مشکلات پزشکی که احتمال دارد باعث سردرد شود کمک میکند.
درمان سردرد خوشه ای (کلاستر)
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای سردرد خوشه ای وجود ندارد، اما بعضی از داروها و درمانها میتواند به کاهش شدت علائم کمک کنند.
هدف از این درمانها تسکین درد بعضی از علائم و کوتاه کردن دورههای سردرد و کاهش دفعات آن است.
در حال حاضر داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) مانند ایبوپروفن یا آسپرین میتوانند برای کاهش مؤثر درد قبل از پایان سردرد بسیار کمک کننده باشند.
- درمانهای سریع
مطالعهای در سال 2015 برای درمان سردرد خوشه ای راهنماییهای بالینی را ارائه کرد که شامل موارد زیر است:
استنشاق 100 درصد سریع اکسیژن. تنفس اکسیژن از طریق ماسک با سرعت 7-10 لیتر در دقیقه میتواند در عرض 15 دقیقه علائم شما را کاهش بدهد.
اکسیژن درمانی تنها ممکن است علائم شما را به تأخیر بیندازد ولی نمیتواند آنها را کاهش دهد.
تریپتان ها. دسته از داروهایی هستند که در درمان میگرن مؤثر است. سوماتریپتان تزریقی میتواند سردردهای خوشه ای و میگرن را درمان کند.
دوز این دارو برای بزرگسالان یک تزریق 6 میلی گرمی است. افرادی که دارای فشار خون بالا یا بیماریهای قلبی هستند باید از مصرف این دارو جلوگیری کنند.
دی هیدروارگوتامین. این مسکن برای کاهش درد و علائم در بعضی از افراد مؤثر است. این دارو به صورت تزریقی و اسپری بینی در دسترس است.
فرم استنشاقی این دارو مؤثر است؛ اما کمی کندتر عمل میکند.
اکترئوتید (ساندواستاتین). این داروها نسخه مصنوعی از سوماتوستاتین هستند که یک هورمون مغزی است. این یک درمان بسیار مؤثر برای سردرد خوشه ای است.
این دارو برای افرادی که فشار خون یا بیماری قلبی دارند بی خطر است.
قطرهای بینی بیحسکننده موضعی. لیدوکائینها یک درمان مفید برای سردردهای خوشه ای هستند.
جراحی. اگر هیچ یک از درمانهای دارویی مؤثر نبود پزشک متخصص مغز و اعصاب ممکن است جراحی را به شما پیشنهاد کند که شامل بریدن قسمتی از عصب سهقلو باشد که به ناحیهای در پشت و اطراف چشمها خدمت میکند.
- درمانهای احتمالی آینده
بعضی از گزینههای درمانی جدید هنوز تحت بررسی هستند که عببارتند از:
- تحریک عصب پس سری
این جراحی شامل کاشت یک دستگاه کوچک روی عصب پس سری میباشد که از طریق الکترودها تکانهها را ارسال میکند.
یک جراحی دومرحلهای است:
متخصص مغز و اعصاب، آزمایشهایی را انجام میدهد که توسط آنها الکترودها روی اعصاب آسیب دیده قرار میگیرند و از طریق پوست بیرون میآیند همچنین الکترودها به یک محرک خارجی متصل میشوند و تأثیر آن را بر درد بیمار به مدت 4- 7 روز بررسی میکنند.
در صورتی این مرحله را انجام میدهند که در طول تحریک آزمایشهای قابل توجهی در کیفیت زندیگی فرد ایجاد شود و یک ایمپلنت دائمی را میگذارند که یک روش تهاجمی کمتر است و بیمار همان روز به خانه میرود.
- تحریک عمیق مغز
شامل کاشت یک محرک در هیپوتالاموس برای تغییراتی در تکانههای الکتریکی مغز است.
میزان تحریک عمقی مغز توسط دستگاه ضربان ساز کوچک مانندی که در زیر پوست و قسمت بالایی قفسه سینه قرار میگیرد، مدیریت میشود.
سیمی نازکی که از پوست شما حرکت میکند این دستگاه را به الکترودهای مغز متصل میکند.
- درمانهای پیشگیرانه
افراد مبتلا به سردردهای خوشه ای که داروهای کوتاه مدت و بلند مدت را استفاده میکنند.
هنگامی که سردردهای خوشه ای به پایان میرسد، درمانهای کوتاه مدت متوقف میشوند؛ اما ممکنهای بلند ممکن است با توجه به علائم و میزان درد ادامه پیدا کنند.
داروهای کوتاه مدت برای درمان سردرد خوشه ای
بعضی از افراد معمولاً داروهای کوتاه مدتی را مصرف میکنند تا زمانی که داروهای طولانی مدت شروع به اثر بخشی کنند که بین 3-6 ماه این امر طول میکشد و شامل موارد زیر است:
کورتیکواستروئیدها. این داروها التهاب را سرکوب میکنند و یک داروی برای درمان سریع و پیشگیرانه سردر خوشه ای هستند و میتوانند به افرادی که علائم جدید دارند یا دورههای خوشه ای کوتاه مدت دارند کمک کنند.
ارگوتامین. این دارو میتوانند به طور موقت رگهای خونی را در سر تا سر بدن باریک کنند افراد میتوانند این دارو را قبل خواب استفاده کنند؛ اما نباید با تریپتان یا به صورت هم زمان مصرف شود زیر باهم تداخل دارند.
افرادی که دارای گردن خون ضعیف هستند باید از مصرف طولانی مدت این دارو امتناع کنند.
بی حس کنندهها روی عصب پس سری. تزریق یا پماد بیحسکننده میتوانند عصبی را که در پشت سر قرار دارند را بی حس کنند.
در نتیجه انتقال دهندههای عصبی که پیامهای درد را در طول مسیر ارسال میکنند مسدود میشوند.
داروهای بلند مدت برای درمان سردرد خوشه ای
پزشک متخصص ممکن است در طول دوره سردرد خوشه ای داروهای بلند مدت را به بیماران تجویز کند که عبارتند از:
مسدود کنندههای کانال کلسیم: افراد این داروها را در طول دوره چرخه سردرد خوشه ای خود مصرف میکنند و بعد از مدنی دوز آن را به تدریج کاهش میدهند اگرچه بعضی از افراد نیاز به استفاده بلند مدت از آن دارند.
عوارض جانبی این داروها شامل موارد زیر است:
- خستگی
- ورم مچ پا
- یبوست
چکاپ منظم قلب برای افرادی که دوزهای بالا دارو را مصرف میکنند ضروری است.
کربنات لیتیوم. این درمان بیشتر برای اختلال دو قطبی است که در پیشگیری از سردردهای مزمن و خوشه ای نیز اثر بخش میباشد.
عوارض جانبی عبارتند از:
- تکرر ادرار
- اسهال
- لرزش اندامهای بدن
- تعریق بیش از اندازه
در صورت استفاده از این دارو پزشک آزمایش خون منظم را برای آسیب احتمالی به کلیهها بررسی میکند.
داروهای ضد تشنج. این داروها برای درمان طولانی مدت برای سردردهای خوشه ای تجویز میشوند که در کاهش علائم به مرور زمان مؤثر هستند.
- درمانهای طبیعی
از آن جایی که علت سردرد خوشه ای مشخص نیست هیچ اقدام اثبات شده و معتبری در سبک زندگی برای پیشگیری از آن وجود ندارد.
شما میتوانید با خودداری از محرکهای سردرد خوشه ای شدت و علائم آن را کاهش دهید محرکهای احتمالی شامل موارد زیر است:
- الکل
- بعضی از داروها مانند نیترو گلیسیرین استنشاقی
- ورزش در هوای گرم و در معرض آفتاب شدید
- کشیدن سیگار
- الگوی خواب نامنظم
- افزایش ناگهانی دمای بدن
چندین روش درمان طبیعی وجود دارد که ممکن است به تسکین علائم شما کمک کند.
بعضی از این درمانهای طبیعی عبارتند از:
ملاتونین: ملاتونین هورمونی است که خواب را تنظیم میکند. مصرف مکملهای ملاتونین در دوزهای بین 10 تا 25 میلی گرم قبل از خواب ممکن است به جلوگیری از سردرد خوشه ای کمک کند.
روغنهای ضروری: اسانسهای نعناع، اسطوخودوس و اکالیپتوس به ویژه در هنگام سردرد مفید هستند.
استنشاق روغنهای ضروری یا مالیدن مقدار کمی از یک روغن، مانند روغن نعناع یا اسطوخودوس، مخلوط با روغن حامل مانند جوجوبا، روی مچ دست به ویژه شقیقهها ممکن است به تسکین علائم سردرد کمک کند.
عصاره کودزو: تحقیقاتی که در سال 2009 از مصرف عصاره کودزو توسط مبتلایان به سردرد خوشهای انجام شد، نشان داد که این عصاره که بدون نسخه در اکثر فروشگاههای گیاهی موجود است، ممکن است به تسکین علائم کمک کند.
تمرینات تنفس عمیق: تمرینهای تنفس عمیق ممکن است با کاهش استرس و تنش به تسکین علائم سردرد کمک کند.
منیزیم: منیزیم یک ماده معدنی میباشد که ممکن است به جلوگیری از سردرد کمک کند. مصرف مکملهای منیزیم ممکن است به جلوگیری از سردرد خوشه ای و کاهش علائم کمک کند.
توجه به این نکته مهم است که درمانهای طبیعی برای سردردهای خوشهای با تحقیقات ثابت نشدهاند و ممکن است برای همه مفید نباشند.
علاوه بر این، مهم است که قبل از امتحان هر گونه درمان جدید با پزشک صحبت کنید، زیرا بعضی از گیاهان یا مکملها ممکن است با داروها یا سایر درمانها تداخل داشته باشند.