اوتیسم در بارداری یکی از موضوعات حساس و مهمی است که توجه بسیاری از پژوهشگران و والدین را به خود جلب کرده است.
در دوران بارداری، مادران با چالشها و نگرانیهای متعددی روبهرو هستند که میتواند بر سلامت روانی و جسمی فرزندشان تأثیر بگذارد.
تحقیقات نشان میدهد که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز اوتیسم نقش دارند و این موضوع میتواند به ویژه در دوران بارداری مورد توجه قرار گیرد.
از تغذیه مناسب و مراقبتهای بهداشتی گرفته تا تأثیر استرس و عوامل محیطی، همه این موارد میتوانند در شکلگیری و توسعه مغز جنین مؤثر باشند.
در این مطلب از کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر، به بررسی ارتباط بین بارداری و اوتیسم میپردازیم و نکات کلیدی را برای مادران آیندهنگر ارائه خواهیم داد.
اوتیسم چیست؟
اوتیسم یک اختلال عصبی است که از بدو تولد در فرد وجود دارد و باعث میشود فرد مبتلا به این اختلال، دنیا را به شیوهای متفاوت از دیگران تجربه کند. این تفاوت در نحوه درک اطلاعات از محیط اطراف، برقراری ارتباط با دیگران و انجام فعالیتهای روزمره خود را نشان میدهد.
افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است در برقراری ارتباط چشمی، درک زبان بدن، فهم نیت دیگران و بیان احساسات خود با مشکل مواجه شوند. همچنین، ممکن است به فعالیتهای تکراری و محدود علاقهمند باشند و به تغییرات در محیط اطراف خود حساسیت نشان دهند.
به عبارت دیگر، اوتیسم به معنای متفاوت بودن است. این تفاوت میتواند در شدت و نوع علائم در افراد مختلف متفاوت باشد.
برخی افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است نیاز به حمایت بیشتری داشته باشند، در حالی که برخی دیگر میتوانند با کمی کمک و پشتیبانی، زندگی مستقلی داشته باشند. برای اطلاعات بیشتر به مقاله اوتیسم چیست؟ مراجعه کنید.
آیا اوتیسم در بارداری قابل تشخیص است؟
تشخیص اوتیسم در بارداری به دلیل پیچیدگیهای این اختلال و عدم وجود نشانههای قطعی در دوران جنینی، امکانپذیر نیست. تحقیقات نشان میدهد که اوتیسم ممکن است در مراحل مختلفی از بارداری، زایمان یا نوزادی ایجاد شود، اما هنوز هیچ روشی برای پیشبینی یا تشخیص آن در دوران بارداری وجود ندارد.
تستهای غربالگری و آزمایشهای تشخیصی مانند آمنیوسنتز و NIPT نمیتوانند به طور قطعی وجود اوتیسم را شناسایی کنند، بلکه تنها میتوانند احتمال خطر را مشخص کنند.
آیا اوتیسم در سونوگرافی مشخص میشود؟
تشخیص اوتیسم از طریق سونوگرافی در دوران بارداری به دلیل پیچیدگیهای این اختلال امکانپذیر نیست. اگرچه برخی از مطالعات نشان دادهاند که دور سر کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است بزرگتر از کودکان غیر مبتلا باشد، اما هنوز شواهد کافی برای اثبات ارتباط بین اندازه دور سر جنین و بروز اوتیسم وجود ندارد.
بزرگی غیرعادی دور سر در سونوگرافی، یکی از نشانههایی است که پزشکان به آن توجه میکنند، اما این به تنهایی برای تشخیص اوتیسم کافی نیست. زیرا این مورد در بیماریهای دیگری هم دیده میشود. پزشک متخصص با توجه به تمام علائم و نتایج آزمایشها، تشخیص نهایی را اعلام میکند.
در حال حاضر، هیچ تست یا سونوگرافی مشخصی برای تشخیص اوتیسم در جنین وجود ندارد. روشهای موجود مانند تستهای غربالگری ژنتیکی میتوانند احتمال خطر ابتلا به اختلالات ژنتیکی را مشخص کنند، اما نمیتوانند به طور قطعی اوتیسم را شناسایی کنند.
بنابراین، والدین باید به جای تمرکز بر تشخیص زودهنگام، به رعایت نکات بهداشتی و تغذیهای در دوران بارداری توجه کنند تا شانس به دنیا آمدن نوزادی سالم را افزایش دهند.
آیا اوتیسم از مادر به ارث میرسد؟
اوتیسم به عنوان یک اختلال پیچیده، تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار دارد. تحقیقات نشان میدهند که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز این اختلال دارند و احتمال انتقال آن از والدین به فرزندان وجود دارد. به طور کلی، تخمین زده میشود که بین ۵۰ تا ۸۳ درصد از موارد اوتیسم به عوامل ارثی مربوط میشود.
این بدان معناست که اگر یکی از والدین یا نزدیکان خانواده به اوتیسم مبتلا باشد، احتمال ابتلای فرزند به این اختلال افزایش مییابد.با این حال، اوتیسم به سادگی از مادر یا پدر به فرزند منتقل نمیشود و این اختلال نتیجه تعامل پیچیدهای از عوامل ژنتیکی و محیطی است.
به عنوان مثال، عواملی مانند سن والدین، قرارگیری در معرض مواد شیمیایی، عفونتها و شرایط بارداری میتوانند در بروز اوتیسم مؤثر باشند.
بنابراین، در حالی که ژنتیک نقش مهمی در ابتلا به اوتیسم دارد، نمیتوان به طور قطعی گفت که این اختلال به طور مستقیم از مادر به فرزند منتقل میشود.
5 علت اثبات شده در بروز اوتیسم شدن جنین چیست؟
چندین مطالعه خوب و بزرگ، ارتباطی بین برخی عوامل مرتبط با بارداری و اوتیسم پیدا کردهاند و نتایج در مطالعات بعدی بازتولید شدهاند.
بنابراین، این عوامل معتبر هستند، اگرچه خطر ابتلا به اوتیسم را فقط اندکی افزایش میدهند. اگر بتوانید این خطرات را به حداقل برسانید، احتمال داشتن فرزند اوتیستیک در شما کاهش مییابد.
1.استفاده از داروهای ضد صرع
برخی از داروهای رایج ضد صرع، به ویژه والپروات (که با نام تجاری Depakote فروخته میشود)، نشان داده شده است که در هنگام مصرف توسط والدین باردار در دوران بارداری، خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش میدهند. والپروات، به ویژه، ممکن است خطر را تا 10٪ افزایش دهد.
اگر قصد بارداری دارید، با متخصص مغز و اعصاب خود در مورد تغییر یا حتی قطع دارو برای کاهش خطر ابتلا به اوتیسم صحبت کنید.
2.استفاده از داروهای ضد افسردگی
استفاده از داروهای ضد افسردگی، به ویژه مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) نیز با خطر اوتیسم مرتبط است.
یافتههای یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز در سال 2015 از افزایش خطر ابتلا به اوتیسم در کودکان مادرانی که در دوران بارداری در معرض داروهای ضد افسردگی هستند، حمایت میکند.
3. ارتباط اوتیسم در بارداری و سن بالای والدین
سن والدین یکی از عوامل مهم در بروز اوتیسم است. مطالعات نشان میدهند که والدین مسنتر احتمال بیشتری دارند که فرزندانی با اختلالات طیف اوتیسم داشته باشند. به طور خاص، شواهد موجود حاکی از آن است که این پدیده زمانی که پدران مسنتر هستند، بیشتر محتمل است.
یکی از مطالعات بزرگ نشان داد که اگر پدر در زمان تولد فرزند بیش از ۴۰ سال سن داشته باشد، خطر ابتلای فرزند به اوتیسم تقریباً دو برابر میشود.
همچنین، مطالعات دیگر نشان دادهاند که سن مادر نیز میتواند در این زمینه نقش داشته باشد و والدین بالای ۳۵ سال احتمال بیشتری برای داشتن فرزندان اوتیسم دارند.
دلایل دقیق ارتباط بین سن والدین و اوتیسم هنوز به طور کامل مشخص نیست. یکی از فرضیهها این است که با افزایش سن، احتمال بروز جهشهای ژنتیکی در اسپرم و تخمک افزایش مییابد که میتواند در بروز اوتیسم نقش داشته باشد. همچنین، سن والدین میتواند بر سلامت جسمی و روانی آنها در دوران بارداری تأثیر بگذارد و به این ترتیب، خطر ابتلای فرزند به اوتیسم را افزایش دهد.
با این حال، مهم است که توجه داشت که سن والدین تنها یکی از عوامل مرتبط با اوتیسم است و به تنهایی نمیتواند علت قطعی این اختلال محسوب شود.
4. ارتباط اوتیسم در بارداری و زایمان زودرس
تعدادی از مطالعات نشان دادهاند که بین زایمان زودرس و بروز اوتیسم و سایر اختلالات رشدی ارتباط وجود دارد. به طور خاص، حدود ۷ درصد از کودکانی که زودتر از موعد متولد میشوند، مبتلا به اوتیسم هستند، در حالی که این رقم در جمعیت عمومی تنها ۱ تا ۲ درصد است.
این یافتهها نشاندهنده این است که زایمان زودرس میتواند یکی از عوامل خطر برای بروز اوتیسم باشد.
علاوه بر این، وزن کم هنگام تولد نیز به عنوان یک عامل خطر مرتبط با اوتیسم شناخته میشود. هرچند که هیچ راهی برای از بین بردن کامل خطر زایمان زودرس وجود ندارد، اما میتوان این خطر را با اقدامات مناسب کاهش داد.
اگر شما در معرض خطر زایمان زودرس هستید، مهم است که با ارائهدهنده خدمات بهداشتی خود مشورت کنید تا راهکارهای لازم برای مدیریت این وضعیت را بیابید.
5. دیابت بارداری
دیابت بارداری یکی از عوامل مهمی است که میتواند بر سلامت جنین تأثیر بگذارد. یک بررسی بزرگ در سال ۲۰۲۱ نشان داد که اگر مادران در دوران بارداری دیابت بارداری را تجربه کنند، احتمال داشتن فرزند مبتلا به اوتیسم بیشتر از حد متوسط است.
به طور خاص، این نوع دیابت با زایمان زودرس، پرهاکلامپسی و اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) نیز مرتبط است. علاوه بر این، هر نوع دیابت در مادر میتواند به عنوان یک عامل خطر برای بروز اوتیسم در فرزندان شناخته شود.
هرچند که جلوگیری کامل از دیابت بارداری ممکن نیست، اما با مدیریت مناسب و حمایت از سوی ارائهدهندگان خدمات بهداشتی، میتوان این بیماری را کنترل کرد.
حفظ سطح قند خون در محدوده سالم در طول بارداری میتواند تأثیرات منفی دیابت بر رشد جنین را به حداقل برساند. بنابراین، مادران باردار باید به طور منظم با پزشک خود مشورت کنند تا از سلامت خود و جنین اطمینان حاصل کنند و خطرات احتمالی را کاهش دهند. برای اطلعات بیشتر به مقاله علت اوتیسم چیست؟ مراجعه کنید.
عوامل خطر احتمالی که ممکن باعث اوتیسم شوند؟
برخی از عوامل خطر بالقوه برای اوتیسم در دوران بارداری مورد بررسی قرار گرفته است، اما یافتهها هنوز به اندازه کافی تکرار نشدهاند تا به طور قطعی ثابت شوند. با این حال، اگر نگرانیهایی دارید، بهتر است تا حد امکان از این خطرات احتمالی اجتناب کنید.
1.مصرف تایلنول (استامینوفن) در دوران بارداری
یکی از این عوامل خطر احتمالی، مصرف استامینوفن (تایلنول) در دوران بارداری است. استفاده از این دارو در بارداری بسیار رایج است، زیرا یکی از معدود مسکنهایی است که در این دوران بیخطر شناخته میشود. با این حال، نگرانیهایی وجود دارد که ممکن است مصرف آن با افزایش خطرات برای جنین، از جمله اختلالات عصبی-رشدی مانند اوتیسم و اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD) مرتبط باشد.
مطالعات انجام شده در اسپانیا و دانمارک ارتباط بین مصرف استامینوفن در بارداری و اوتیسم در کودکان را نشان دادهاند. همچنین یک مطالعه کوچکتر نشان داد که کودکانی که در خون قبل از تولد خود استامینوفن بیشتری داشتند، بیشتر احتمال داشت بعداً به اوتیسم یا ADHD مبتلا شوند.
با این حال، کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان (ACOG) تا زمانی که تحقیقات قطعیتری انجام نشود، هیچ تغییری در نحوه تجویز استامینوفن توسط پزشکان توصیه نمیکند؛ بنابراین، مادران باردار باید در صورت نگرانی، با پزشک خود مشورت کنند، اما به طور کلی مصرف استامینوفن در دوران بارداری همچنان به عنوان یک گزینه ایمن شناخته میشود.
2.کمبود آهن و ارتباط آن با اوتیسم در بارداری
آهن برای رشد مغز جنین بسیار حیاتی است، اما کمبود آهن در دوران بارداری یک مشکل شایع به شمار میرود. تقریباً نیمی از زنان باردار به اندازه کافی آهن دریافت نمیکنند.یک مطالعه که در سال ۲۰۱۴ در مجله آمریکایی اپیدمیولوژی منتشر شد، رابطهای بین کمبود آهن مادر و افزایش خطر ابتلا به اوتیسم در کودکان نشان داد.
این تحقیق نشان داد که خطر ابتلا به اوتیسم در صورتی که مادر سن بالاتری داشته باشد یا شرایط متابولیک خاصی در دوران بارداری داشته باشد، به طور قابل توجهی افزایش مییابد.
3. آلودگی هوا
یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ نشان داد که قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا در هر سهماهه بارداری میتواند خطر ابتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) را افزایش دهد، به ویژه در نوزادانی که در بدو تولد پسر هستند. با این حال، محققان این عامل را بیشتر به عنوان یک عامل خطر در گروههای مستعد تا یک عامل خطر مستق. میبینند.
دکتر دانیله فالین، مدیر مرکز وندی کلاگ برای اوتیسم و ناتوانیهای رشدی در دانشکده بهداشت عمومی جان هاپکینز بلومبرگ، بیان میکند که شواهد مربوط به خطرات زیستمحیطی در دوران بارداری هنوز در مراحل اولیه است.
بنابراین، هر فرضیهای که بر اساس دادهها شکل میگیرد، نیاز به بررسی بیشتری دارد، زیرا هنوز هیچ چیز به عنوان یک علت قطعی شناخته نشده است.
او تأکید میکند که نکته کلیدی این است که زنان باردار باید اقداماتی ایمن و پیشگیرانه انجام دهند که میتواند به حفاظت از نوزادانشان کمک کند.
انجمن ریه آمریکا چندین راهکار برای محافظت از خود در برابر آلودگی هوا توصیه میکند. به عنوان مثال، بهتر است مخزن بنزین خود را پس از تاریکی شب پر کنید، از مناطق پر ترافیک دوری کنید و در روزهای با سطح آلودگی بالا، فعالیتهای ورزشی را در داخل خانه انجام دهید.
همچنین میتوانید با استفاده از شاخص کیفیت هوا در وبسایت آژانس حفاظت از محیط زیست، سطح کیفیت هوای روزانه منطقه خود را بررسی کنید.
4. افزایش وزن بارداری
ک بررسی سیستماتیک در سال ۲۰۲۰ نشان داد که شاخص توده بدنی (BMI) بالا و افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری با خطر ابتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) در فرزندان مرتبط است. محققان بر این باورند که اختلال در تنظیم هورمونها به دلیل افزایش وزن میتواند بر رشد مغز جنین تأثیر بگذارد.
آنا ماریا ویلمز فلوت، پزشک متخصص اطفال در مرکز اوتیسم و اختلالات مرتبط موسسه کندی کریگر در بالتیمور، اشاره میکند که نرخ چاقی و نرخ ابتلا به اوتیسم در دهههای اخیر افزایش یافته است، اما این به معنای وجود ارتباط مستقیم بین این دو نیست.
او تأکید میکند که رعایت دستورالعملهای مربوط به افزایش وزن در دوران بارداری میتواند به دستیابی به نتایج بهتر کمک کند.
به طور کلی، زنان باردار باید به افزایش وزن خود توجه داشته باشند و در صورت نگرانی، با پزشک خود مشورت کنند تا از بروز مشکلاتی مانند دیابت و فشار خون بالا جلوگیری کنند.
5. اوتیسم در بارداری و ارتباط آن با بیماری مادر
محققان دریافتهاند که سلامت مادر در دوران بارداری تأثیر زیادی بر جنین دارد و اختلال طیف اوتیسم (ASD) نیز از این قاعده مستثنی نیست.
به عنوان مثال، زنانی که در دوران بارداری به عفونتهای خاصی مبتلا میشوند، ممکن است بیشتر احتمال داشته باشند که فرزندانی با اوتیسم به دنیا بیاورند.
به طور خاص، مطالعات نشان دادهاند که تب مادر در دوران بارداری با افزایش خطر ابتلا به اختلال طیف اوتیسم در فرزندان مرتبط است.
بنابراین، مهم است که در دوران بارداری تمام تلاش خود را برای حفظ سلامتی انجام دهید. شستن مکرر دستها، اجتناب از تماس با افرادی که بیمار هستند، مصرف غذاهای مغذی و استفاده از ویتامینهای دوران بارداری از جمله روشهای مؤثری هستند که میتوانند به شما در مراقبت از خود و جنین کمک کنند. با رعایت این نکات، میتوانید شانس به دنیا آوردن نوزادی سالم را افزایش دهید.
واکسنها باعث اوتیسم نمیشوند! (باور غلط)
افسانهای که واکسنها باعث اوتیسم میشوند به طور گستردهای رد شده است. این بدان معناست که واکسنهای دوران کودکی و واکسنهایی که در دوران بارداری دریافت میشوند، خطر ابتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) را افزایش نمیدهند.
یک مطالعه بزرگ در سال 2020 هیچ ارتباطی بین واکسن آنفولانزای قبل از تولد و اوتیسم در کودکانی که والدین حاملگی آنها را در دوران بارداری دریافت کرده بودند، نشان نداد.
واکسن آنفولانزا به ویژه در دوران بارداری اهمیت دارد از آنجایی که خطر عوارض ناشی از آنفولانزا بیشتر است. نه تنها این، بلکه دریافت واکسن آنفولانزا در دوران بارداری از نوزاد شما پس از تولد محافظت میکند. همین امر در مورد COVID-19 نیز صادق است.
افراد باردار در معرض افزایش خطر عوارض ناشی از عفونت و عوارض قبل از تولد هستند و هیچ شواهدی از اثرات مادر یا جنین از واکسن وجود ندارد.
راهکارهایی برای کاهش خطر بروز اوتیسم
اوتیسم یک اختلال پیچیده است و علل مختلفی برای آن مطرح شده است. با این حال، تحقیقات نشان میدهد که ژنها نقش اصلی را در بروز این اختلال ایفا میکنند.
به عبارت دیگر، اوتیسم بیشتر به دلیل عوامل ژنتیکی است تا عوامل محیطی. البته، در برخی موارد نادر، عوامل محیطی مانند مواجهه با مواد شیمیایی خاص در دوران بارداری نیز میتوانند نقش داشته باشند.
با این حال، پزشکان نمیتوانند در طول بارداری تشخیص دهند که آیا کودک شما مبتلا به اوتیسم خواهد بود یا خیر.اگرچه نمیتوانید از بروز اوتیسم در فرزندتان جلوگیری کنید، اما میتوانید با انجام تغییراتی در سبک زندگی خود، شانس داشتن یک فرزند سالم را افزایش دهید:
- زندگی سالم: معاینات منظم پزشکی داشته باشید، وعدههای غذایی متعادل مصرف کنید و به طور منظم ورزش کنید. اطمینان حاصل کنید که مراقبتهای دوران بارداری مناسبی دریافت میکنید و تمام ویتامینها و مکملهای توصیهشده را مصرف کنید.
- اجتناب از مصرف دارو: در دوران بارداری از مصرف هرگونه دارو خودداری کنید و قبل از مصرف هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید. این موضوع به ویژه در مورد برخی داروهای ضد تشنج بسیار مهم است.
- اجتناب از الکل: در دوران بارداری از مصرف الکل خودداری کنید و به خودتان بگویید که به هیچ عنوان نباید شراب یا هر نوع نوشیدنی الکلی مصرف کنید.
با رعایت این نکات، میتوانید به بهبود سلامت خود و جنین کمک کنید. برای اطلاعات بیشتر به مقاله جدیدترین، سریع ترین و بهترین روش های درمان اوتیسم مراجعه کنید.
سخن پایانی
دوران بارداری با عوامل مختلفی همراه است که ممکن است بر سلامت کودک تأثیرگذار باشد. برخی مطالعات نشان دادهاند که عواملی مانند سن والدین، مصرف برخی داروها و برخی شرایط پزشکی مادر میتوانند ریسک ابتلای کودک به اوتیسم را اندکی افزایش دهند. برای کاهش این نگرانیها، بهتر است قبل از بارداری و در طول آن، با پزشک خود مشورت کنید تا با برنامهریزی دقیق، این ریسکها را به حداقل برسانید.