در صورت بروز علائم تشنج یکی از دغدغه‌های افراد این است که به چه پزشکی مراجعه کنند و چگونه این بیماری در او تشخیص داده می‌شود. از آنجایی که پزشک در زمان تشنج در کنار بیمار نیست و تشخیص تشنج فقط با شرح وضعیت بیمار توسط اطرافیان انجام می‌شود. گاهی تشخیص این عارضه به راحتی ممکن نخواهد بود.
بنابراین، نیاز به راه‌های تشخیص قطعی وجود دارد و شما برای این کار می‌توانید با مراجعه به یک متخصص مغز و اعصاب این بیماری را به راحتی تشخیص دهید.
در مطالب قبلی درباره اینکه تشنج چیست؟ انواع تشنج، تشنج در کودکان و علت و علائم تشنج صحبت کردیم. در ادامه این مطلب با تشخیص تشنج با کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روزمهر همراه باشید.
علائم هشدار دهنده تشنج
در بسیاری از موارد ممکن است فرد قبل از اینکه دچار تشنج شود و قبل از حمله علائم هشدار دهنده داشته باشد و بتواند تشخیص دهد که به زودی دچار تشنج می‌شود. بعضی از این علائم مانند:
- داشتن حالت تهوع
- دچار ترس یا اضطراب شدن.
- سرگیجه داشتن، یعنی احساس می‌کنید در حال چرخش یا حرکت هستید.
- داشتن علائم بینایی، مانند چشمک زدن نورهای روشن، نقاط یا خطوط مواج جلوی چشم
تشخیص تشنج
هرکسی امکان دارد در شرایط خاص دچار تشنج شود و این موضوع مربوط به افراد خاصی نیست. به عنوان مثال تب، کمبود اکسیژن، ضربه به سر یا بیماری می‌تواند تشنج ایجاد کند.
در بعضی از افراد که بیشتر از یک بار دچار تشنج می‌شوند و این تشنج دلیل خاصی هم ندارد، اختلال صرع برایشان تشخیص داده می‌شود.
در بیشتر موارد یعنی حدوداً از هر ۱۰ مورد ۷ نفر، علت تشنج آنها قابل شناسایی نیست. به این نوع تشنج “ایدیوپاتیک” یا “کریپتوژنیک” گفته می‌شود.
به این معنی که ما نمی‌دانیم علت این نوع از تشنج‌ها چیست. مشکل ممکن است شلیک کنترل نشده سلول‌های عصبی در مغز باشد که باعث تشنج می‌شود.
تحقیقات ژنتیکی بیشتر به پزشکان کمک می‌کند تا بفهمند چه چیزی باعث ایجاد انواع مختلف تشنج می‌شود. به طور سنتی، تشنج‌ها بر اساس شکل ظاهری آنها از خارج و الگوی EEG (الکتروانسفالوگرام) دسته بندی می‌شوند.
تحقیقات در مورد ژنتیک تشنج به متخصصان کمک می‌کند، تا روش‌های خاصی را برای انواع مختلف تشنج کشف کنند. در نهایت، این کار ممکن است باعث ایجاد درمان‌های متناسب با هر نوع تشنج شود که صرع ایجاد می‌کند.
به طور کلی، تشخیص تشنج و بیشتر نوع آن سخت است. برای تشخیص علت تشنج، اول از همه متخصص مغز و اعصاب به بررسی تاریخچه پزشکی بیمار می‌پردازد و علائم دیگر او را از لحاظ سلامتی تحلیل خواهد نمود.
امروزه روش‌های زیادی برای تشخیص نوع و کانون تشنج وجود دارد. بسته به نوع نشانه‌هایی که وجود دارد، آزمایش‌های مشخصی برای تشخیص دقیق‌تر نوع این حالت باید انجام شود. ابتدا پزشک به منظور تشخیص تشنج و علت آن در بیمار به بررسی موارد زیر می‌پردازد:
- ابتدا پزشک به بررسی سابقه کامل بیمار، شامل سابقه خانوادگی تشنج و یا شرایطی مانند سردردهای میگرنی، اختلالات خواب و استرس شدید روانی می‌پردازد.
- اطلاعاتی در مورد حرکات رفتاری بیمار قبل، در طول و بعد از حمله تشنج جمع‌آوری می‌کند و حوادث ناشی از تشنج را از شما خواهد پرسید.
- معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
همچنین ممکن است یک سری از آزمایش‌های آزمایشگاهی به پزشک کمک کند که شرایط دیگری را که باعث ایجاد این اتفاق می‌شود، رد کند. به هر حال پزشک معالج بر اساس سابقه پزشکی که وجود دارد، تصمیم گیری می‌کند از کدام یک از این تست‌های تشخیص تشنج استفاده کند؛ آزمایش‌های لازم عبارت‌اند از:
- آزمایش خون
به طور کلی از آزمایش‌های خون و ادرار برای بررسی علائم عفونت، وجود مواد سمی در بدن فرد، عدم تعادل الکترولیتی و نشانگرهای عمومی استفاده می‌کنند. گزارش سم شناسی دارو نیز ممکن است گرفته شود.
در صورتی که فرد مشکوک به ابتلا به صرع باشد، پزشک آزمایش خون را تجویز می‌کند تا میزان هورمون پرولاکتین موجود در خون او را اندازه‌گیری کند. این عامل می‌تواند به تعیین این موضوع که آیا اپیزودهای تشنج بر اثر صرع بوده یا اختلال دیگری نیز کمک کند.
- نوار مغز (EEG)
یکی از روش‌هایی که برای تشخیص تشنج و علت آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، نوار مغز یا EEG است. از این روش برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز برای تشخیص هر گونه اختلال الکتریکی غیرعادی در مغز و کمک به پیش‌بینی تشنج‌های بعدی استفاده می‌شود.
در واقع الکتروانسفالوگرام نواری است که فعالیت‌های مغزی را ثبت می‌کند. این نوار به دکتر کمک می‌کند تا فعالیت الکتریکی مغز را بررسی کرده و در صورتی که مشکلی در آن باشد، بتوان آن را تشخیص داد.
در حقیقت آزمایش الکتروانسفالوگرافی یا نوار مغز می‌تواند در تشخیص تشنج کمک زیادی به پزشک معالج نماید. در این آزمایش، امواج الکتریکی مغز بررسی شده و اندازه‌گیری می‌شود و پزشک با مشاهده امواج مغزی در طی تشنج می‌تواند به تشخیص نوع تشنج بپردازد.
- تصویربرداری مغزی
همچنین آزمایش‌های تصویربرداری مانند سی تی اسکنCT یا اسکن مغز MRI می‌توانند با ارائه یک تصویر واضح از مغز به تشخیص پزشک کمک کند. این اسکن‌ها اجازه می‌دهد که پزشک شما ناهنجاری‌هایی مانند رگ‌های خونی مسدود شده یا تومور را ببیند.
- مایع نخاعی
چنانچه پزشک به یک علت عفونی مانند مننژیت مشکوک باشد، از کشت مایع مغزی نخاعی می‌توان برای بررسی عفونت استفاده کند.
تشخیص تشنج در کودک
تشخیص تشنج در کودکان می‌تواند مشکل‌تر از بزرگسالان هم باشد. تشنج آن‌قدر سریع از بین می‌رود که پزشک احتمالاً هرگز کودک را در حالت ابتلا به این عارضه نمی‌بیند.
در مرحله اول، کاری که پزشک باید انجام دهد این است که سایر موارد مانند تشنج غیر صرعی را رد کند. این موارد ممکن است به تشنج شباهت داشته باشند، اما اغلب به دلیل موضوعات دیگری مانند پایین آمدن قند خون یا فشار، تغییر در ریتم قلب یا استرس عاطفی ایجاد می‌شود.
در اینجا شرح شما از تشنج برای کمک به تشخیص پزشک مهم است. شما همچنین تا جایی که می‌توانید سعی کنید کل خانواده را نزد پزشک بیاورید.
در واقع خواهر و برادرهای کودکان مبتلا به صرع، حتی بچه‌های بسیار کوچک، ممکن است مواردی را در مورد تشنج مشاهده کنند که ممکن است والدین این موارد را متوجه نشده باشند.
همچنین می‌توانید یک دوربین فیلم‌برداری دستی داشته باشید تا در زمان تشنج، از فرزند خود فیلم بگیرید. به نظر می‌رسد این پیشنهاد منطقی نباشد، اما یک فیلم می‌تواند به پزشک در تشخیص دقیق کمک کند.
انجام این راه حل برای بعضی از انواع تشنج‌ها، مانند تشنج‌های غیابی دشوار است، چرا که ممکن است با خیال‌پردازی اشتباه شود. ویلیام آر.ترک، رئیس بخش مغز و اعصاب در کلینیک کودکان در فلوریدا، می‌گوید: اگر کودک شما با دهان باز به کارتون‌های تلویزیون نگاه می‌کند، یا به پنجره داخل ماشین خیره می‌شود، نباید نگران باشید.
اغلب بچه‌هایی که به نظر می‌رسد رؤیاپردازی می‌کنند، واقعاً فقط رؤیاپردازی می‌کنند. اما در عوض، حواستان به ادای نادرست کلمات توسط کودک باشید که در زمان‌های نامناسبی به وجود می‌آیند. مثلاً وقتی کودک وسط حرف زدن یا انجام کاری است و ناگهان متوقف می‌شود.
از دیگر انواع تشنج‌ها، مانند تشنج‌های جزئی یا پیچیده، ممکن است با شرایط مختلفی مانند میگرن، بیماری روانی یا حتی مسمومیت با مواد مخدر یا الکل اشتباه گرفته شوند.
آزمایش‌های پزشکی نقش مهمی در تشخیص تشنج دارد. پزشک کودک شما مطمئناً معاینه جسمی و آزمایش خون را انجام می‌دهد. همچنین ممکن است پزشک برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز، گرفتن نوار مغز را تجویز کند، یا اسکن مغزی مانند MRI با پروتکل صرع خاص را درخواست کند.
