ام اس یا مولتیپل اسکلروز یک بیماری التهابی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه بافتهای سالم را مورد حمله قرار میدهد، اما انواع بیماری ام اس وجود دارد که در آن برخی از افراد ممکن است دچار حملات ناگهانی و شدید علائم شوند که به آنها عود گفته میشود، در حالی که برخی دیگر ممکن است شاهد پیشرفت تدریجی بیماری باشند.
علت اماس ناشناخته است، اما تصور میشود که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ابتلا به آن نقش داشته باشند. این بیماری بیشتر در زنان نسبت به مردان شایع است و معمولاً بین سنین 15 تا 40 سالگی خود را نشان میدهد.
ام اس هنوز یک معضل پزشکی است که هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما درمانهای مختلف مانند داروها و درمانهای فیزیکی میتوانند به مدیریت نشانه ها کمک میکنند و کیفیت زندگی را بهبود میدهند.
در این مطلب از کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر، به بررسی انواع ام اس و تشخیص هرکدام از این نوع بیماری مرموز میپردازیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
انواع ام اس
بیماری مولتیپل اسکلروز یا مختصراً ام اس یک بیماری نورولوژیک مزمن است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری بر اثر تخریب میلین، پوششی که اعصاب را احاطه میکند، ایجاد میشود و باعث اختلالات عملکردی در بدن میشود.
ام اس یکی از بیماریهای پیچیده و متنوع است که ممکن است به صورت مختلفی در افراد مختلف ظاهر شود. انواع بیماری ام اس عبارتند از:
- ام اس عود کننده – بهبود یابنده (RRMS)
- ام اس پیشرونده اولیه (PPMS)
- ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS)
- سندرم بالینی جداگانه (CIS)
1. ام اس عود کننده – بهبود یابنده (RRMS):خوش خیم
ام اس عود کننده – بهبود یابنده (RRMS) یک نوع از بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) است که به طور عمده در میان افراد جوان تشخیص داده میشود. این نوع از ام اس به مرور زمان به طور ناگهانی و خودبهخود بهبود پیدا میکند، اما پس از این بهبودی، ممکن است دوباره عود کند. این بیماری معمولاً با علائم مانند کمبود تعادل، ضعف عضلات، مشکلات دیداری و کاهش حافظه همراه است.
ام اس عود کننده – بهبود یابنده (RRMS) شایع ترین نوع ام اس است که حدود 85 درصد از افراد مبتلا به این بیماری را شامل می شود. این نوع از ام اس با دوره های عود (حملات) مشخص می شود که با دوره های بهبودی نسبی یا کامل (بهبودی) دنبال می شود. عودها می توانند چند روز یا چند هفته طول بکشند و علائم جدید یا بدتر شدن علائم موجود را ایجاد کنند.
بهبودی در RRMS ممکن است کامل باشد، به این معنی که تمام علائم از بین میروند، یا ناقص باشد، به این معنی که برخی از علائم باقی میمانند.
با گذشت زمان، عودها ممکن است کمتر شایع شوند، اما شدیدتر شوند. این الگوی عود و بهبود به RRMS لقب “خوش خیم ترین” نوع ام اس را داده است. با این حال، مهم است که توجه داشته باشید که RRMS می تواند یک بیماری ناتوان کننده باشد و کیفیت زندگی فرد را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد.
ام اس RRMS معمولاً با استفاده از داروهای ضد التهابی و داروهای تقویتکننده سیستم ایمنی درمان میشود. این داروها میتوانند به کنترل التهاب و کاهش عود بیماری کمک کنند. همچنین، درمانهای فیزیکی و توانبخشی نیز میتواند به بهبودی علائم و کاهش خطر عود بیماری کمک کند. به عنوان مثال، تمرینات فیزیکی منظم میتواند به تقویت عضلات و افزایش تعادل کمک کند.
2. ام اس پیشرونده اولیه (PPMS)
این نوع ام اس در حدود 10-15 درصد از تمامی موارد ام اس تشخیص داده شده است و بیشتر در افراد بالای 40 سال و در زنان بیشتر از مردان رخ میدهد.
این نوع از ام اس با ناتوانی تدریجی بدون هیچ گونه عود مشخصی شناخته میشود. به عبارت دیگر، در PPMS، افراد به طور پیوسته با گذشت زمان بدتر می شوند، برخلاف RRMS که با عود و بهبود مشخص می شود.
پیشرفت ناتوانی در PPMS می تواند کند یا سریع باشد و از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از افراد مبتلا به PPMS ممکن است سال ها بدون نیاز به کمک قابل توجهی به فعالیت های روزانه خود ادامه دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به سرعت ناتوانی خود را از دست بدهند.
با توجه به اینکه PPMS به صورت پیوسته و پیشرونده پیشرفت میکند، درمان آن بسیار چالشی است.
در حال حاضر هیچ درمان مؤثر وجود ندارد که بتواند این بیماری را به طور کامل درمان کند. اما درمانهایی وجود دارند که میتوانند علائم و عوارض آن را کاهش دهند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند.
از جمله روشهای درمانی برای PPMS میتوان به فیزیوتراپی، تغذیه مناسب، داروهای ضد التهاب و داروهای مدولاتور اینترفرون اشاره کرد.
همچنین تمرینات ورزشی منظم و استفاده از وسایل کمکی نیز میتوانند به بهبود علائم PPMS کمک کنند. از آنجایی که PPMS بیشتر در افراد میانسال و مسن رخ میدهد، پشتیبانی روانی و اجتماعی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتوان بهترین کیفیت زندگی را برای بیماران ایجاد کرد.
3. ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS):
ام اس پیشرونده ثانویه (SPMS) یک نوع از بیماری مولتیپل اسکلروزیس است که بعد از گذشت یک دوره از بیماری ام اس پیشرونده اولیه (RRMS) اتفاق میافتد. در این نوع بیماری، شکل حملهای ام اس تبدیل به شکل پیشرونده میشود که باعث افزایش علائم و تشدید بیماری میشود. این به این معنی است که بیمار ممکن است به طور مداوم علائم آن تشدید شود، به جای اینکه به طور موقت و بازگشت (بهبود) پیدا کند.
به طور کلی ممکن است که برخی از افراد مبتلا به SPMS ممکن است سال ها بدون نیاز به کمک قابل توجهی به فعالیتهای روزانه خود ادامه دهند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به سرعت ناتوانی خود را از دست بدهند.
هیچ درمانی برای SPMS وجود ندارد، اما درمان هایی می تواند به کنترل علائم و کند کردن پیشرفت بیماری کمک کند. داروهای مختلفی برای اصلاح دوره بیماری (DMTs) وجود دارد که می تواند به کاهش سرعت پیشرفت ناتوانی کمک کند. سایر درمان ها ممکن است برای مدیریت علائم خاص مانند درد، اسپاسم عضلانی و مشکلات مثانه استفاده شوند.
4. سندرم بالینی جداگانه (CIS):
سندرم بالینی جداگانه یا CIS به اختصار نشاندهنده وضعیتی است که در آن فرد تجربه اولین حمله از مشکلات عصبی مرتبط با مولتیپل اسکلروز را دارد.
CIS ممکن است علائمی مانند اختلالات دیداری، اختلالات حسی یا عدم تعادل را شامل شود. این حملات معمولاً پس از یک تا دو هفته دوام دارند و ممکن است تأثیرات مختلفی بر روی عملکرد روزمره فرد داشته باشند.
ما در این مرحله، هنوز تشخیص مولتیپل اسکلروز قطعی نیست و احتمال ابتلا به این بیماری نیز وجود دارد.
در برخی از موارد، CIS میتواند به تشخیص مولتیپل اسکلروز (MS) منجر شود. اما در بقیه موارد، این حملات اولیه ممکن است تنها یکبار رخ دهند و فرد بعد از آن به حالت عادی خود بازگردد. این نشانه ها میتواند شامل موارد زیر باشد:
- ضعف عضلانی
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- مشکلات بینایی
- سرگیجه
- خستگی
- مشکلات تعادل و هماهنگی
- مشکلات مربوط به گفتار و بلع
- درد
CIS در حدود 5 تا 10 درصد از افراد مبتلا به ام اس رخ می دهد. اکثر افراد مبتلا به CIS در نهایت به ام اس عود کننده – بهبود یابنده (RRMS) مبتلا می شوند، اما این همیشه اتفاق نمی افتد. در واقع، حدود 30 تا 50 درصد از افراد مبتلا به CIS هرگز به ام اس مبتلا نمی شوند.
به همین دلیل، تشخیص و مدیریت CIS بسیار مهم است. پزشکان معمولاً از تصاویر تشدیدی مانند MRI استفاده میکنند تا تشخیص دقیقتری برای CIS بگذارند و تصمیم بگیرند که آیا فرد به MS مبتلا است یا خیر.
در صورت تشخیص مولتیپل اسکلروز، درمانهای مختلفی مانند داروها و درمانهای فیزیکی برای کنترل علائم و کاهش خطر تعداد و شدت حملات ممکن است توصیه شود.
بیماری ام اس چه مدت طول میکشد؟
به طور کلی، ام اس یک بیماری مزمن است، به این معنی که برای تمام عمر فرد ادامه دارد. با این حال، این به معنای پیشرفت مداوم و سریع بیماری نیست.
در برخی از افراد، ام اس دورههای عود و بهبود را تجربه میکند که در آن علائم جدیدی ظاهر میشوند یا علائم موجود بدتر میشوند و سپس دورههایی از بهبودی که در طی آن علائم به طور کامل یا جزئی ناپدید میشوند، وجود دارد.
این نوع ام اس که عود کننده – بهبود یابنده (RRMS) نامیده میشود، شایعترین نوع است و حدود 85 درصد از افراد مبتلا به بیماری ام اس را تحت تاثیر قرار میدهد.
در افراد دیگر، ام اس به تدریج و بدون هیچ گونه دوره عود مشخصی بدتر میشود. این نوع ام اس که پیشرونده اولیه (PPMS) یا عود کننده – پیشرونده ثانویه (SPMS) نامیده میشود، کمتر شایع است و حدود 15 تا 20 درصد از افراد مبتلا به بیماری ام اس را تحت تاثیر قرار میدهد.
اما در هر دو نوع بیماری ام اس، مدت زمانی که شخص ممکن است به طور کامل به وضعیت قبلی خود بازگردد، متفاوت است و باید توسط پزشک متخصص مورد ارزیابی قرار گیرد.
کدام یک از انواع ام اس بدتر است؟
تعیین اینکه کدام نوع ام اس بدتر است دشوار است؛ زیرا هر نوع از این بیماری چالشها و مشکلات خاص خود را به همراه دارد.
پیشرونده اولیه (PPMS) و عود کننده – پیشرونده ثانویه (SPMS) معمولاً به عنوان بدترین انواع ام اس در نظر گرفته میشوند؛ زیرا با گذشت زمان به طور مداوم بدتر میشوند و هیچ دورهای از بهبودی ندارند.
این نوع ام اس میتواند منجر به ناتوانی قابل توجه و مشکلات در انجام فعالیتهای روزانه شود.
علاوه بر این، افراد مبتلا به پیشرونده اولیه – عود کننده و پیشرونده ثانویه ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض جانبی مرتبط با ام اس، مانند مشکلات مثانه و روده، درد و مشکلات شناختی باشند. با این حال، عود کننده – بهبود یابنده (RRMS) نیز میتواند نوع چالشبرانگیزی از ام اس باشد.
عودهای این بیماری میتوانند غیر قابل پیشبینی و ناتوانکننده باشند و حتی پس از بهبودی، ممکن است برخی از آسیبهای عصبی دائمی باقی بماند.
علاوه بر این، عدم اطمینان از اینکه چه زمانی و چگونه عود بعدی رخ خواهد داد میتواند برای افراد مبتلا به RRMS استرسزا و اضطرابآور باشد. در نهایت، “بدترین” نوع ام اس نوعی است که بیشترین تأثیر را بر کیفیت زندگی فرد میگذارد.
این امر به عوامل مختلفی از جمله نوع ام اس، شدت علائم، ناتوانیهای جسمی و عاطفی و توانایی فرد برای سازگاری با بیماری بستگی دارد.
امید به زندگی افراد مبتلا به ام اس چقدر است؟
امید به زندگی برای افراد مبتلا به ام اس ممکن است در ابتدا کمتر باشد، زیرا این بیماری عمدتاً به طور ناگهانی و بدون هشداری ظاهر میشود و میتواند زندگی آنها را به طور قابل توجهی مختل کند. اما با گذشت زمان و پذیرش واقعیت این بیماری، افراد مبتلا به ام اس میتوانند به تدریج امید به زندگی خود را پیدا کنند.
یکی از عوامل مؤثر در افزایش امید به زندگی برای افراد مبتلا به ام اس، حمایت و تعامل با خانواده، دوستان و اعضای تیم درمانی است.
این افراد میتوانند از طریق ارائه حمایتهای فیزیکی و روحی، افزایش اعتماد به نفس و تقویت روحیه افراد مبتلا به ام اس کمک کنند.
همچنین، انجام فعالیتهای روزمره و ورزشهای مناسب میتواند به تقویت بدن و ذهن کمک کند و افراد را از احساس بیاعتمادی و ناامیدی نسبت به زندگی خارج کند. به طور کلی، امید به زندگی برای افراد مبتلا به ام اس امکانپذیر است، اما نیاز به پذیرش واقعیت و ایجاد یک شبکه حمایتی قوی دارد تا این امید به تدریج تقویت شود.
سخن پایانی
در مقالهای که درباره انواع بیماری ام اس نوشته شده است، باید به اهمیت شناخت این بیماری و انواع آن پرداخت. بیماری ام اس یک بیماری اتو ایمنی است که باعث تلف شدن لایه میلینی که اعصاب را پوشش میدهد میشود.
این بیماری ممکن است تأثیرات مختلفی بر روی بدن انسان داشته باشد، شامل اختلالات حرکتی، حسی، تعادل و حتی اختلالات شناختی میشود.
انواع بیماری ام اس شامل ام اس متعدد، ام اس عود کننده – بهبود یابنده (RRMS) ام اس پیشرونده اولیه PPMS، ام اس پیشرونده ثانویه SPMS و سندرم بالینی جداگانه (CIS)است، که هر یک از این انواع بیماری ام اس دارای علائم و نشانههای خاصی هستند و نیاز به تشخیص و درمان دقیق دارند.
برای مثال، در ام اس پیشرونده ثانیه علائم خفیف تا شدیدی دیده میشود و ممکن است به طور ناگهانی شروع شود، در حالی که ام اس عود کننده – بهبود کننده شامل علائمی است که به تدریج تشدید میشود و ممکن است برای مدت طولانی ادامه پیدا کند.
با توجه به اینکه بیماری ام اس تأثیرات بسیاری بر روی زندگی فرد مبتلا دارد، شناخت دقیق انواع آن و درمانهای موجود برای کنترل علائم و کاهش پیامدهای آن بسیار حیاتی است.
بهترین راه برای مقابله با بیماری ام اس، پیگیری مداوم با پزشک و رعایت دستورات درمانی مناسب است. همچنین، انجام تمرینات فیزیوتراپی و استفاده از داروهای مورد تأیید پزشکی میتواند به کنترل علائم بیماری کمک کند و کیفیت زندگی فرد مبتلا را بهبود بخشد.