انواع بیش فعالی یا اختلال نقص توجه (ADHD) وجود دارد که بر میلیون‌ها کودک و بزرگسال در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد. این اختلال با مجموعه‌ای از علائم مشخص می‌شود که عمدتاً شامل بی‌قراری، عدم توجه و تمایل ناگهانی به انجام کار بدون فکر کردن به عواقب آن می‌شود. درک انواع مختلف بیش فعالی اولین قدم ضروری برای ارائه راه‌حل‌های مناسب و مؤثر است.
تشخیص این اختلال معمولاً توسط یک تیم متخصص از پزشکان، روانشناسان و مشاوران انجام می‌شود. درمان این اختلال ممکن است شامل مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک، مداخلات روانشناختی و مشاوره‌های روانشناختی باشد.
همچنین محیط زندگی فرد مبتلا نیز می‌تواند تأثیر گذار باشد، بنابراین تغییراتی در محیط زندگی و روش‌های مدیریت استرس نیز می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
در این مطلب از کلینیک تخصصی مغز و اعصاب روز مهر به بررسی انواع بیش فعالی راه‌های تشخیصی و درمانی آن می‌پردازیم پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
بیش فعالی (ADHD) چیست؟
بیش فعالی یک ویژگی رفتاری است که معمولاً در کودکان و نوجوانان مشاهده می‌شود و به صورت افزایش فعالیت بدنی، حرکت بیش از حد، عدم تمرکز و کنترل ضعیف بر خود مشخص می‌شود.
افراد بیش فعال معمولاً دارای انرژی زیادی هستند و به راحتی نمی‌توانند به آرامش و تمرکز بر روی یک وظیفه خاص بپردازند.
آنها ممکن است شلوغ، بی قرار و بی تمرکز به نظر برسند و ممکن است دشوار باشد برای آنها تا به اهداف خود برسند.
بیش فعالی می‌تواند تأثیرات منفی بر زندگی روزمره فرد داشته باشد، از جمله مشکلات در مدرسه، در روابط اجتماعی و حتی در خانواده. این ویژگی رفتاری ممکن است باعث سردرگمی و استرس در فرد و افراد اطرافش شود.
انواع بیش فعالی (ADHD) چیست؟
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال شایع عصبی-رشدی است که با بی‌قراری و عدم توجه مشخص می‌شود. این اختلال در کودکان و بزرگسالان به طور یکسان رخ می‌دهد، اما علائم آن ممکن است با افزایش سن تغییر کند.
سه نوع اصلی بیش فعالی وجود دارد که بر اساس علائم غالب دسته‌بندی می‌شوند:
1. نوع کمبود توجه
بیش فعالی از نوع کمبود توجه یکی از انواع اختلال نقص توجه و بیش فعالی است که بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. افرادی که این اختلال را دارند، ممکن است دشواری در تمرکز داشته باشند، حتی اگر وظایفی که بر عهده دارند ساده و آسان باشند.
آنها ممکن است از فراموشی مزمن رنج ببرند و نتوانند وظایف را به طور مؤثر انجام دهند. علاوه بر این، افراد با بیش فعالی از نوع کمبود توجه ممکن است دشواری در سازماندهی و مدیریت وقت داشته باشند و به صورت مداوم احساس کنند که کارهای خود را به صورت مناسب انجام دهید.
آنها همچنین ممکن است در به خاطر سپردن اطلاعات و دنبال کردن مکالمات مشکل داشته باشند.عوامل مختلفی می‌توانند به بروز بیش فعالی از نوع کمبود توجه از جمله عوامل ژنتیک، شیوه زندگی، تربیت و محیط زندگی کمک کنند. برای تشخیص و درمان این اختلال، مشاوره با پزشکان و متخصصان روانشناسی مهم است.
درمان این اختلال معمولاً شامل استفاده از داروها و مشاوره‌های روانشناسی است. علاوه بر این، تغییرات در سبک زندگی، اعمال تغییرات در رژیم غذایی، ورزش منظم و مدیتیشن نیز می‌تواند به بهبود علائم بیش فعالی از نوع کمبود توجه کمک کند.
اهمیت تشخیص و درمان این اختلال در جلوگیری از تأثیرات منفی آن بر زندگی روزمره فرد و افزایش کیفیت زندگی او بسیار حائز اهمیت است.
علائم بی‌توجهی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- به نظر می‌رسد که به مکالمات گوش نمی‌دهند
- به طور مکرر دستورالعمل‌ها را اشتباه دنبال می‌کنند
- به راحتی حواسشان پرت می‌شود
- در انجام تکالیف مدرسه یا کارهای دیگر مشکل دارند
- فراموش‌کار و شلخته هستند
- چیزها را گم می‌کنند
- در سازماندهی کارها و وظایف مشکل دارند
2. نوع بیش فعالی –بی‌قراری:
افراد مبتلا به این نوع بیش فعالی عمدتاً با بیش فعالی و بی‌قراری دست و پنجه نرم می‌کنند. آنها ممکن است دائماً در حال حرکت باشند، به سختی روی صندلی بنشینند یا در مکالمات صحبت کنند. آنها همچنین ممکن است بی‌تاب، دست و پا چلفتی یا پر سروصدا باشند.
کودکان مبتلا به این نوع بیش فعالی ممکن است در مدرسه مشکل داشته باشند؛ زیرا برای ساکن ماندن و تمرکز بر روی کارشان مشکل دارند. آنها همچنین ممکن است تصادفاً به دیگران آسیب برسانند یا اشیا را پرتاب کنند.
یکی از علائم شایع بیش فعالی – بی‌قراری عدم تمرکز است که می‌تواند در موارد مختلفی مانند کلاس درس، محیط کار یا حتی در فعالیت‌های روزمره ظاهر شود.
این افراد معمولاً دشواری در تمرکز بر یک وظیفه مشخص دارند و به سرعت از آن خسته می‌شوند. بیش‌فعالی و بی‌قراری نیز می‌تواند باعث اختلال در روند یادگیری و یا انجام کارهای روزمره شود.
بنابراین، تشخیص و درمان این اختلال از اهمیت بالایی برخوردار است تا فرد بتواند با مشکلات خود مقابله کرده و به طور موثرتری در زندگی خود پیش برود.
علائم بیش فعالی – بی‌قراری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بی‌قراری و وول خوردن
- زیاد صحبت کردن
- قطع کردن صحبت دیگران
- مشکل در صبر کردن نوبت خود
- بدون فکر کردن عمل کردن
- انجام کارهای خطرناک
- مشکل در کنترل خشم
3. نوع ترکیبی
اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (بیش فعالی) نوع ترکیبی، طوفانی از بی‌قراری، بی‌توجهی و تمایل ناگهانی به انجام کار بدون فکر کردن به عواقب آن است که در ذهن و رفتار فرد مبتلا آشوب به پا می‌کند.
این شایع‌ترین نوع بیش فعالی است و میلیون‌ها کودک و بزرگسال را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مانند گرفتار شدن در گردابی بی‌امان، افراد مبتلا به بیش فعالی نوع ترکیبی در تلاش برای تمرکز بر روی کارها، پیگیری دستورالعمل‌ها و به خاطر سپردن اطلاعات هستند.
ذهن آنها دائماً در حال جهش از یک فکر به فکر دیگر است، و حواسشان به راحتی توسط محرک‌های بیرونی پرت می‌شود. بی‌قراری و آنها را به حرکت مداوم، صحبت زیاد و انجام کارهای بدون فکر سوق می‌دهد.
این طوفان از علائم می‌تواند زندگی روزمره را به شدت مختل کند. در مدرسه، بیش فعالی نوع ترکیبی می‌تواند منجر به نمرات ضعیف، تکالیف ناقص و مشکل در تمرکز در کلاس شود.
در محل کار، بی‌توجهی و بی‌قراری می‌تواند منجر به اشتباهات مکرر، دشواری در مدیریت زمان و روابط متشنج با همکاران شود. در روابط، بی‌قراری و بی‌توجهی می‌تواند منجر به سوءتفاهم، ناامیدی و درگیری شود.
علائم نوع ترکیبی شامل موارد زیر می‌شود:
- تمام علائم بی‌توجهی
- تمام علائم بیش فعالی – تکانشگری
لازم به ذکر است که علائم می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد و شدت آن نیز می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
اگر شما یا کسی که می‌شناسید علائمی از بیش فعالی را تجربه می‌کنید، مهم است که برای تشخیص و درمان به یک متخصص مراجعه کنید. درمان بیش فعالی معمولاً شامل ترکیبی از دارو و رفتار درمانی است.
روش‌های درمانی انواع مختلف بیش فعالی
درمان بیش فعالی به طور کلی ترکیبی از مداخلات مختلف است که به نوع و شدت علائم فرد بستگی دارد. دو روش درمانی اصلی برای بیش فعالی وجود دارد:
1. دارو درمانی:
داروهای محرک رایج‌ترین نوع داروی تجویز شده برای بیش فعالی هستند. این داروها با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز عمل می‌کنند که به نوبه خود می‌تواند به بهبود علائم بی‌توجهی، بیش فعالی و بی‌قراری کمک کند. داروهای محرک می‌توانند به صورت قرص، کپسول یا وصله‌های پوستی باشند.
داروهای غیرمحرک نیز ممکن است برای برخی افراد مبتلا به بیش فعالی مفید باشد. این داروها شامل داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد اضطراب هستند. داروهای غیرمحرک معمولاً به عنوان خط دوم درمان پس از امتحان داروهای محرک استفاده می‌شوند.
2. رفتار درمانی:
رفتار درمانی می‌تواند به افراد مبتلا به بیش فعالی در یادگیری مهارت‌هایی برای مدیریت علائم خود کمک کند. انواع مختلفی از رفتار درمانی برای بیش فعالی وجود دارد، از جمله:
- رفتار درمانی شناختی (CBT): CBT به افراد مبتلا به بیش فعالی کمک می‌کند تا الگوهای تفکر منفی را شناسایی و تغییر دهند و رفتارهای خود را کنترل کنند.
- آموزش رفتار والدین: این نوع درمان به والدین در یادگیری نحوه استفاده از پاداش و تنبیه برای تشویق رفتار مثبت در فرزندانشان مبتلا به بیش فعالی کمک می‌کند.
- مدیریت مداوم مورد: این نوع درمان به افراد مبتلا به بیش فعالی در یادگیری نحوه سازماندهی و مدیریت زمان، حل مسئله و تکمیل وظایف کمک می‌کند.
در کنار دارو درمانی و رفتار درمانی، تغییرات سبک زندگی نیز می‌توانند به افراد مبتلا به بیش فعالی در مدیریت علائم خود کمک کنند. این تغییرات عبارتند از:
- داشتن برنامه خواب منظم
- ورزش منظم
- رژیم غذایی سالم
- کاهش استرس
- یادگیری تکنیک‌های مدیریت زمان
مهم است که به یاد داشته باشید که درمان بیش فعالی باید متناسب با نیازهای فردی باشد. هیچ رویکرد درمانی یکسانی برای همه وجود ندارد.
با همکاری با یک متخصص واجد شرایط، افراد مبتلا به بیش فعالی می‌توانند برنامه درمانی را پیدا کنند که به آنها در بهبود علائم و رسیدن به پتانسیل کامل خود کمک کند.
سخن پایانی
اختلال کم‌توجهی – بیش‌فعالی (ADHD) اختلالی پیچیده و چندوجهی است که بر زندگی میلیون‌ها کودک و بزرگسال در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد. این اختلال با طیف وسیعی از علائم، از جمله بی‌توجهی، بیش فعالی و بی‌قراری شخص می‌شود.
در این مقاله، ما به بررسی انواع مختلف بیش فعالی، از جمله علائم، تشخیص و درمان آنها پرداختیم. مهم است که به یاد داشته باشید که بیش فعالی یک اختلال مغزی است و نه یک انتخاب یا نقص شخصی با درمان و حمایت مناسب، افراد مبتلا به بیش فعالی می‌توانند یاد بگیرند که علائم خود را مدیریت کنند و زندگی شاد و موفقی داشته باشند.
اگر شما یا کسی که می‌شناسید با بیش فعالی دست و پنجه نرم می‌کنید، لطفاً از کمک گرفتن نترسید. منابع و درمان‌های زیادی در دسترس است که می‌تواند به شما در غلبه بر این چالش و رسیدن به حداکثر پتانسیل خود کمک کند.
به یاد داشته باشید، شما تنها نیستید. بیش فعالی یک اختلال شایع است و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با آن زندگی می‌کنند. با دانش، صبر و تلاش، می‌توانید بر بیش فعالی غلبه کنید و به رؤیاهای خود برسید.
