فهرست مطالب
سم‌زدایی تدریجی و فوق سریع مفاهیمی هستند که معمولا از آن‌ها به عنوان مهم‌ترین روش‌های درمان وابستگی به مواد اعتیادآور نام برده می‌شود. تجربیات ما در کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد روزمهر نشان می‌دهد که قطع مصرف مواد اعتیادآور باید به مرور زمان و تحت نظر پزشک متخصص ترک اعتیاد انجام گیرد. به علاوه نظارت کلینیک‌های تخصصی بهترین روشی است که به ترک قطعی و بدون بازگشت منجر می‌شود.
بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند که مراحل ترک اعتیاد و سم‌زدایی بدن را در منزل انجام دهند. ولی ترک ناگهانی و بدون دارو می‌تواند خطرات جبران ناپذیری برای سلامت جسمانی و روان‌شناختی فرد در پی داشته باشد. بنابراین انتخاب و مراجعه به یک کلینیک معتبر از اهمیت زیادی برخوردار است. در کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد روزمهر، سم‌زدایی تدریجی و فوق سریع به عنوان یکی از مراحل اصلی درمان سوء مصرف مواد اعتیادآور توسط پزشکان و روانپزشکان متخصص ترک اعتیاد انجام می‌شود و تجهیزات بیمارستانی و رفاهی کلینیک به منظور حفظ سلامت جسمانی و روان‌شناختی بیماران در این مرحله‌ی حساس از درمان در بالاترین سطح آماده شده‌اند. در این مطلب با فرایند سم‌زدایی و انواع روش‌های سم‌زدایی تدریجی و فوق سریع آشنا می‌شویم.
سم‌زدایی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
سم‌زدایی یا پاکسازی بخشی از فرایند درمان اعتیاد است که طی آن در مرحله اول مواد به طور کامل از بدن خارج شده و اتصال باقی مانده‌ی مواد مصرفی از گیرنده‌های مغزی قطع می‌گردد. در مرحله دوم با کمک داروهای ضدمخدر، گیرنده‌های مغزی مصرف‌کننده مسدود شده و اجازه مصرف مجدد را به فرد نمی‌دهند. به علاوه این داروهای ضدمخدر در اصلاح عملکرد مغز و ترشح هورمون‌ها هم نقش دارند و اختلالات ایجاد شده در سیستم عصبی و هورمونی به دلیل مصرف مواد اعتیادآور را بهبود می‌دهند.
به عنوان مثال مغز افرادی که دچار سوء مصرف تریاک بوده‌اند، پس از ترک به دلیل اختلالات ایجاد شده توانایی ترشح طبیعی مورفین را از دست می‌دهد. از طرف دیگر از خارج از بدن هم مرفین به مصرف‌کننده نمی‌رسد و این عدم ترشح به بروز علائم خماری و محرومیت از مصرف منجر می‌شود که برای بیماران دردناک است. اما نالتروکسان به عنوان یکی از بهترین داروهای ضد مخدر، علاوه بر کاهش عوارض ترک در بیمار، به بهبود و اصلاح عملکرد مغز در ترشح هورمون‌ها کمک کرده و در فرایند بازگشت فعالیت مغز و سیستم عصبی مصرف‌کننده به حالت طبیعی تاثیر بسیار زیادی دارد.
در کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد روزمهر به جای استفاده از شبه مخدرهایی مانند متادون در فرایند درمان اعتیاد که تنها نوع ماده مخدر را در افراد دارای سوء مصرف تغییر می‌دهد، از داروهای ضد مخدر مانند نالتروکسان استفاده می‌شود. این نوع داروها تنها باعث اعتیاد مصرف‌کننده نمی‌شوند بلکه به اصلاح ساختارها و صدمات مغزی بیمار نیز کمک می‌کند.
اما فرایند سم‌زدایی به دو روش تدریجی و فوق سریع انجام می‌گیرد که در ادامه با هر کدام آشنا خواهیم شد.
سم‌زدایی تدریجی و فوق سریع چیست و چه تفاوتی دارد؟
پیش از این‌که در مورد تفاوت سم‌زدایی تدریجی و فوق سریع صحبت کنیم، لازم است دو نکته را در نظر داشته باشید. اول این‌که سم‌زدایی اولین مرحله در فرایند درمان و ترک اعتیاد است ولی انجام آن به تنهایی کافی نخواهد بود. بیماران در کنار سم‌زدایی به روان‌درمانی نیاز دارند تا علل ابتلای آنان به اعتیاد و وابستگی به موادمخدر شناسایی شده و تحت درمان اختلالات روان‌شناختی قرار گیرند. چون معمولا مواد اعتیادآور علاوه بر وابستگی جسمانی، افراد را به وابستگی روان‌شناختی نیز مبتلا می‌کنند که درمان این نوع وابستگی به اندازه‌ی دفع مواد از بدن ضرورت دارد. چون با جلوگیری از لغزش و بازگشت بیمار به مصرف مجدد به ترک قطعی و موفق کمک می‌کند. هم‌چنین پس از بهبودی و ترحیص نیز لازم است بیماران به طور منظم به روانپزشکان و روانشناسان کلینیک مراجعه کنند تا مهارت‌های مقابله با وسوسه و ورود به اجتماع را یاد بگیرند.
نکته دوم این است که انتخاب روش سم‌زدایی مناسب و موثر برای درمان بیمار، توسط پزشک متخصص ترک اعتیاد و پس از مشاوره و گرفتن شرح حال و گرفتن کیت تست اعتیاد از مراجعان انجام می‌گیرد. بنابراین مطمئن باشید که در انتخاب روش سم‌زدایی برای شما در کلینیک روزمهر شرایط جسمانی و سلامت، سن، دفعات و دوز مصرفی، مدت زمان مصرف و استمرار آن، نوع ماده اعتیادآور، ویژگی‌های شخصیتی و شرایط روان‌شناختی و بسیاری موارد دیگر در نظر گرفته می‌شوند تا بهترین و مناسب‌ترین روش برای بیمار تعیین و اجرا شود.
سم‌زدایی تدریجی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
در روش سم‌زدایی تدریجی، قطع مصرف مواد اعتیادآور به صورت تدریجی و با کاهش دوز مصرفی انجام می‌گیرد. البته این روش به صورت کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت قابل اجرا است.
شدت وابستگی روان‌شناختی و جسمانی ناشی اثر مصرف مخدرها و محرک‌ها در افراد مختلف متفاوت است و البته هر چه دوز و مدت زمان مصرف بیشتر باشد، شدت وابستگی و عوارض ترک هم بیشتر خواهد بود. به همین دلیل انجام فرایند سم‌زدایی از بدن بیماران دچار سوء مصرف مخدرها یا محرک‌ها با دوز بالا، به مدت زمان بیشتری نیاز دارد. چون لازم است به بدن فرصت داده شود تا ضمن عادت به انجام عملکردهایش بدون استفاده از مواد، خود را بازیابی کند.
در روش سم‌زدایی تدریجی مواد از بدن، معمولا نیاز به بازه زمانی دوازده روز تا دو هفته برای بستری وجود دارد. البته این بازه زمانی، با توجه به شرایط جسمانی بیمار و مدت زمان مصرف بیشتر یا کمتر خواهد شد. در طول دوره بستری هم بسته به شرایط بیمار و با هدف کنترل عوارض محرومیت ناشی از کاهش مصرف مواد احتمالا فرد به درمان‌های دارویی نیاز خواهد داشت که لازم است توسط پزشک تجویز گردد.
نکته مهم در روش سم‌زدایی تدریجی این است که بر خلاف روش فوق سریع، هیچ‌گونه محدودیت سنی ندارد. به طور کلی سم‌زدایی تدریجی روش بهتر و ایمن‌تری برای بیمار می‌یاشد و با توجه به این‌که احتمال بازگشت به مصرف هم در آن کمتر است، معمولا متخصصین روش تدریجی را با اطمینان بیشتری توصیه می‌کنند.
سم‌زدایی فوق سریع چیست و چگونه انجام می‌شود؟
سم‌زدایی فوق سریع UROD هم یکی از روش‌های درمان وابستگی به مواد اعتیادآور است که تحت نظر پزشک متخصص بیهوشی، روانپزشک و در صورت نیاز پزشکان متخصص عفونی، قلب و عروق در کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد روزمهر انجام می‌گیرد. برای انجام این نوع درمان به اتاق ICU دارای امکانات بیمارستانی و تجهیزات اتاق عمل نیاز است. در این روش بیمار به طور کامل بیهوش نمی‌‌شود و به اصطلاح در حالت خواب عمیق قرار می‌گیرد. بنابراین خطرات بیهوشی کامل را ندارد ولی باز هم برای انجام آن ضروری است بیمار از نظر جسمانی کاملا سالم باشد و هیچ‌گونه بیماری قلبی، گوارشی و دیابت نداشته باشد. چون در طول سم‌زدایی فوق سریع به دلیل بیهوشی و داروهای ضدمخدر بدن باید فشار زیادی را متحمل شود.
سم‌زدایی فوق سریع در مدت زمان 3 شب یا تقریبا 4 روز انجام می‌گیرد. در این فرایند داروهای ضدمخدر از طریق سرم به بیمار تزریق می‌شود. این داروها که یکی از آن‌ها داروی نالتروکسان است، به گیرنده‌های مغزی بیمار متصل شده و موجب حذف مخدرهای باقی مانده در مغز و دفع آن‌ها از بدن می‌شوند. اتصال داروی نالتروکسان به گیرنده‌های مغز از طریق کاهش علائم محرومیت موجب می‌شود تا بیمار نتواند از مخدر دیگری استفاده کند.
نکته جالب در مورد سم‌زدایی فوق سریع این است که پس از انجام آن، بدن بیمار عاری از مواد مخدر می‌شود. البته این احتمال وجود دارد که تست اعتیاد تا مدتی مثبت بماند، ولی بیمار در سلامت کامل خواهد بود.
به طور کلی در کلینیک روزمهر روش سم‌زدایی تدریجی به عنوان روش اصولی و درست توسط پزشکان تایید و تجویز می‌شود و روش سم‌زدایی فوق سریع تنها برای بیمارانی انجام می‌گردد که با دوز مصرفی خیلی کم و در بازه زمانی کوتاه مدت مبتلا به وابستگی شده باشند.
یکی از جدیدترین روش‌های مورد استفاده در کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد روزمهر انجام ایمپلنت داروی نالتروکسان توسط جراح متخصص است. بعد از انجام سم‌زدایی فوق سریع، بیماران باید برای مدت زمان مشخص شده توسط پزشک از این دارو استفاده کنند. در روش ایمپلنت نالتروکسان، مقدار مشخصی از دارو بدون نیاز به مصرف خوراکی وارد بدن می‌شود.
سم‌زدایی تدریجی و سم‌زدایی فوق سریع چه تفاوتی دارند؟
- تفاوت اصلی سم‌زدایی فوق سریع و سم‌زدایی تدریجی در مدت زمان لازم برای اجرای این دو روش است. فرایند سم‌زدایی فوق سریع در حدود سه روز صورت می‌گیرد، اما مدت زمان لازم برای انجام روش سم‌زدایی تدریجی بیشتر است و با در نظر گرفتن دوز و میزان مصرف توسط پزشک متخصص ترک اعتیاد مشخص می‌شود.
- در سم‌زدایی فوق سریع بیمار در حالت خواب عمیق قرار می‌گیرد، ولی در سم‌زدایی تدریجی بیمار کاملا هوشیار است.
- به منظور اجرای روش سم‌زدایی فوق سریع، سلامت جسمانی بیمار و عدم ابتلای او به بیماری‌های قلبی، عروقی و گوارشی ضرورت دارد اما سم‌زدایی تدریجی محدودیت سنی و سلامتی ندارد.
- در سم‌زدایی به روش سریع و فوق سریع، بدن بیمار پس از ترک ناگهانی مصرف، دچار شوک شده و ممکن است با عوارض و علائم شدید جسمانی و روان‌شناختی مواجه شود. ولی در فرایند درمان اعتیاد با استفاده از روش سم‌زدایی تدریجی، علائم حیاتی فرد به صورت مستمر مورد پایش قرار می‌گیرد.
با وجودی که این امر در کاهش عوارض ناشی از ترک و محرومیت، نقش قابل توجهی دارد، ولی ضروری است که هر دو روش تحت نظر پزشک و روانپزشک متخصص و در یک کلینیک دارای امکانات و تجهیزات بیمارستانی انجام گیرد. زیرا ترک یکباره در منزل به صورت خودسرانه یا در کلینیک‌های غیرمجاز خطرات جدی و مرگ‌باری برای مصرف‌کننده به همراه دارد که شامل عوارض جسمانی و روان‌شناختی مانند دردهای عضلانی، افزایش احتمال لغزش و بازگشت مصرف مجدد، اوردوز پس از مصرف مجدد (به دلیل کاهش مقاومت بدن به مواد)، صرع و تشنج شدید، خودکشی، کما و مرگ است. به همین دلیل توصیه شده برای ترک اعتیاد حتما به مرکز تخصصی و معتبر ترک اعتیاد مراجعه نمایید.
سخن نهایی
سم‌زدایی دشوار‌ترین مرحله در فرایند درمان و ترک اعتیاد است. به همین دلیل بیشتر بیماران از انجام این مرحله ترس دارند که البته قابل درک است. معمولا به دلیل عوارض و علائم ایجاد شده در این مرحله برای بدن بیمار، برخی از افراد از دوره درمانی خود خارج شده و در واقع درمانشان را رها می‌کنند. البته این ترس و رها کردن برای بیمارانی رخ می‌دهد که از مراقبت‌های پزشکی و روان‌درمانی در این زمان محروم باشند و یا فرایند سم‌زدایی آنان با روش‌های نامناسب و غیر استاندارد انجام شود. ولی تجربیات نشان داده بیمارانی که در طی دوره سم‌زدایی از روش‌های تخصصی و متناسب با شرایط فردی‌شان، مراقبت‌های جسمانی و روان‌درمانی، حمایت خانواده و پرسنل کلینیک ترک اعتیاد، تجهیزات و امکانات بیمارستانی و رفاهی، و … برخوردار باشند، تجربه‌ی ترک موفق و بدون بازگشتی خواهند داشت. ما در کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد روزمهر از جدیدترین روش‌های دارودرمانی برای کاهش علائم ترک در درمان بیماران دارای وابستگی به اعتیاد استفاده کرده و محیطی امن و آرام را برای آنان فراهم کرده‌ایم. برای پاسخ دقیق‌تر و جامع‌تر پرسش‌هایتان در مورد انواع روش‌های سم‌زدایی تدریجی و سریع با ما تماس بگیرید. مشاوران کلینیک روزمهر آماده ارائه خدمات مشاوره رایگان در مورد شرایط خاص شما و نزدیکانتان هستند.
